Որոշ գեղազարդ ծառերի և թփերի տերևների գումարային բետա-ռադիոակտիվությունը հիդրոպոնիկայի և հողի պայմաններում Արարատյան դաշտում

Abstract

Ուսումնասիրվել են մի շարք գեղազարդ ծառերի և թփերի (Հայաստան ներմուծված՝ կենսածառ արևելյան, սոֆորա ճապոնական, նոճի մշտադալար, կատալպա բիգնոնիանման, գիհի վիրգինյան, բալենի չինական, բուգենվիլիա, ձյունապտղիկ սպիտակ, սրնգենի կով-կասյան, յասաման հնդկական, մեղվաթուփ, չմենի հորիզոնական, աբորիգեն՝ կաղնի արևելյան, սոսի արևելյան, խուրմա կովկասյան) տերևների գումարային β- ռադիոակտիվության առանձնահատկությունները բացօթյա հիդրոպոնիկ և հողային մշակության պայմաններում Հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտի (ՀՊԻ) տարածքում (Հայկական ԱԷԿ-ի (ՀԱԷԿ) 30 կմ շառավղով գոտի): Որպես ռադիոնուկլիդների (ՌՆ) կուտակիչներ առանձնացել են կովկասյան խուրման, ճապոնական սոֆորան, արևելյան կենսածառը, չինական բալենին, սպիտակ ձյունապտղիկը, բուգենվիլիան, կովկասյան սրնգենին: Ուստի դրանք՝ որպես ռադիոէկոլոգիապես առավել նպաստավոր ծառաթփատեսակներ, առաջարկվում է կիրառել կանաչ գոտիների, անտառների ստեղծման համար: Դա կունենա կարևոր բնապահպանական նշանակություն, քանի որ կնվազեցնի ՌՆ-ի տեղաշարժը կենսոլորտում: Исследовались особенности суммарной β-радиоактивности листьев ряда декоративных деревьев и кустарников (интродуцированные в Армении: туя восточная, софора японская, кипарис вечнозеленый, катальпа бигнониевидная, можжевельник виргинский, вишня китайская, бугенвилия, снежноягодник белый, чубу́шник кавказский, сирень индийская, лабурнум, кизильник горизонтальный, аборигенные: дуб восточный, платан восточный, хурьма кавказская) в условиях открытой гидропоники и почвы в окрестностьях Института проблем гидропоники (ИПГ) (зона Армянской АЭС (ААЭС) радиусом 30 км). Хурма кавказская, софора японская, туя восточная, вишня китайская, снежноягодник белый, бугенвилия, чубу́шник кавказский выделялись как накопители радионуклидов (РН). Поэтому, рекомендуется использовать как радиоэкологически наиболее благоприятные древесные породы для создания зеленых поясов и лесов. Это будет иметь важное экологическое значение, так как уменьшит миграцию РН в биосфере. The specificities of the gross β-radioactivity of the leaves of some decorative trees and shrubs (introduced into Armenia oriental thuja, sophora japonica, mediterranian cypress, catalpa bignonioides, juniperus virginiana, chinese cherry, bugenvilia, snowberry, caucasian philadelphus, crape myrtle, golden chain, and horizontal cotoneaster, and native eastern oak, oriental plane, caucasian persimmon) were studied under outdoor hydroponic and soil cultivation conditions in the territory of the Institute of Hydroponics Problems (IHP) (a zone with a radius of 30 km from the Armenian NPP (ANPP)). Caucasian persimmon, sophora japonica, oriental thuja, chinese cherry, snowberry, bugenvilia, and caucasian philadelphus excelled as accumulators of radionuclides (RN). Hence, using them as radioecologically more beneficial tree-shrubs is suggested to create green zones and forests. This may be of great ecological importance since it will reduce the movement of RN in the biosphere.