Architectures with No Designs! Special Education Practice and Vocational Schools in Turkey

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki özel eğitim uygulama ve/veya meslek okullarının mimari açıdan değerlendirmelerini yaparak ülke profilini ortaya koymaktır. Keşfedici araştırma niteliğindeki bu çalışmada, yakınsak paralel karma (NİC + NİT) desenden yararlanılmıştır. İlk olarak, mimari erişilebilirliğin özel gereksinimliler bağlamındaki çerçevesi (1) güvenlik, (2) bağımsızlık ve (3) sosyallik özellikleri ile yapılandırılmıştır. Çalışmanın nicel verilerini, bu üç özelliği kapsayan 65 maddelik Özel Eğitim İçin Mimari Yeterlilikler Gözlem Formu (ÖEMYGF), nitel verilerini ise okul binalarının fotoğrafları sağlamıştır. ÖEMYGF, İzmir’deki bir devlet üniversitesinde “Özel Eğitim Kurumlarında Gözlem” adlı dersi alan öğrenciler tarafından, Akdeniz Bölgesinde Antalya’da 2, Mersin’de 1, Osmaniye’de 1; Doğu Anadolu Bölgesinde Muş’ta 1, Şırnak’ta 1, Van’da 1; Ege Bölgesinde Balıkesir’de 1, Denizli’de 1, İzmir’de 5; Güney Doğu Anadolu Bölgesinde Batman’da 1, Bitlis’te 1, Diyarbakır’da 1, Mardin’de 1, Şanlıurfa’da 2; İç Anadolu Bölgesinde Ankara’da 1, Yozgat’ta 1 olmak üzere 22 okulda uygulanmıştır. Elde edilen veriler ışığında, ülkemiz özel eğitim mimarisinin yeterliliğini orta düzeyde sağladığı (ort=35,31); en çok güvenlik (ort=12,96); en az bağımsızlık (ort=10, 59) özelliğine önem verilerek yapılandığı gözlemlenmiştir. Bina konfigürasyonu ile mimari yeterlilik arasındaki ilişkinin zayıf düzeyde (r=0,38) olduğu hesaplanmıştır. Özel eğitimi kimliksizleştiren fabrikasyon yapıların azaltılmasına yönelik bir vizyon geliştirilmesi amacıyla, Eğitim ve Mimarlık Fakültelerindeki lisans programlarına değer odaklı okul mimari ve tasarımlarına yönelik derslerin yerleştirilmesine ve bu derslerin sayılarına ilişkin önerilerde bulunulmuştur.