Türkiye’de Yayınlanan Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Konulu Makalelerin İncelenmesi (1993-2022)

Abstract

Bu araştırmada Türkiye’de yayınlanan bilimsel araştırma ve yayın etiği ile ilgili makalelerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma bir sistematik derleme çalışması olarak desenlenmiştir. Araştırma kapsamında yapılan taramalar ve belirlenen seçme ölçütleri sonucunda 238 makale ile analizler yapılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde ve içerik analizi kullanılmıştır. İncelenen makaleler 1993 ile 2022 yılları arasında yayınlanmıştır ve makale sayısında 2014 yılından itibaren belirli bir artış vardır. Makalelerin büyük bir çoğunluğu 2011-2022 yılları arasında yayınlanmıştır. En çok yayın yapılan alanlar tıp, eğitim ve hukuk alanlarıdır. Tıp, hemşirelik, sağlık bilimleri, diş hekimliği ve veterinerlik alanları bir arada düşünüldüğünde yayınlanan makalelerin yarıya yakını sağlık bilimleri alanında yayınlanmıştır. En çok derleme, nicel araştırma ve nitel araştırma türü makaleler yayınlanmıştır. Derleme, editöryal yazı ve editöre mektup türündeki makaleler en çok tıp alanında yayınlanırken, nicel ve nitel araştırma türündeki makaleler eğitim alanında yayınlanmıştır. İncelenen makalelerin konuları genel olarak etik dışı davranışlar ve bilimsel araştırma ve yayın etiği temalarında toplanmıştır. Nicel araştırma makalelerinin önemli bir kısmında lisans öğrencileri, öğretim üyeleri ve öğretmen adayları örneklem olarak seçilmiştir. Nitel araştırmalarda ise en çok lisansüstü öğrencileri ile çalışılmıştır. Nicel araştırma makalelerinden elde edilen sonuçlara göre akademisyenler aynı araştırmayı birden fazla toplantıda sunmayı etik dışı davranış olarak görmemektedir. Araştırmalara göre yazarlık hakları ve haksız yazarlık konusunda önemli sorunlar vardır. İncelenen araştırmaların katılımcıları bilimsel araştırma etiği ya da etik dışı davranışlar konusunda önemli oranda bilgiye sahiptir.