NİĞDE-BOR OVASI NEOLİTİK VE KALKOLİTİK ÇAĞ ÇANAK ÇÖMLEKLERİ

Abstract

Niğde Bor, Ulukışla, Çamardı İlçelerinde 2017-2021 yılları arasında yürütülen “Niğde Dağlık Alanlar Yüzey Araştırması”nın 2020 sezonunda toplanmış olan çanak çömleklerin el yapımı olmaları başta olmak üzere karakteristik biçimleri ile tarihöncesi döneme ait olduğu anlaşılmaktadır. Bor Ovasında 1982 yılında Dr. Uğur Silistreli tarafından tek sezon kazı yapılmış olan Pınarbaşı-Bor Höyük ile ilk kez tespit edilen Kıvrımak Höyük ve Çıplak Tepe olmak üzere üç höyükten, toplamda 170 adet çanak çömlek toplanmıştır. Pınarbaşı-Bor, Kıvrımak Höyük ve Çıplak Tepe'den toplanan çanak çömleklerin en karakteristik parçalarının Tepecik-Çiftlik Höyük'te (Niğde) in-situ olarak bulunan Erken Kalkolitik döneme tarihlenen 3. tabaka çanak çömlekleri ile benzer olduğunu, ayrıca Tepecik-Çiftlik gibi bir in situ buluntu grubu olmasa da Musular yerleşiminde tespit edilen ve Geç Neolitik döneme tarihlenen parçalar ile de benzediği anlaşılmaktadır. Çanak çömleklerin makroskopik analizlerle başlıca dört gruba ayrıldığı anlaşılmaktadır. Bunlar A-B-C-D harf kodları ile tanımlanmış ve karakteristik özelliklerine göre 1-2 rakam kodları ile de alt gruplara ayrılmıştır. Kırmızı hamurlu veya astarlı mallar A grubu olarak tanımlanmıştır. Bunların perdahlı olanları A1 alt grubuna ve perdahsız olanları da A2 alt grubuna ayrılmıştır. Kahve, koyukahve, siyah ve gri renk tonlarında hamurlu veya astarlı mallar B grubu olarak tanımlanmıştır. Bunların perdahlı olanları B1 alt grubuna ve perdahsız olanları da B2 alt grubuna ayrılmıştır. Genelde astarı olmayan ve herhangi bir yüzey işlemine sahip olmayan mallar C grubu olarak tanımlanmıştır. Bu grubun herhangi bir alt grubu yoktur. Bezemeli mallar D grubu olarak tanımlanmıştır. Boya bezemeli olanlar D1 alt grubuna, kazıma bezemeli olanlar D2 alt grubuna ve bezemesinin türü ve tekniği net anlaşılamayan ancak bezemeli olduğu düşünülen grup ise D3 alt grubu ile tanımlanmıştır. Bölgenin Tepecik-Çiftlik ve Musular anahtar yerleşimleriyle karşılaştırmalı olarak yapılan tarihleme çalışmalarına göre en karakteristik çanak çömlek grubu olan, kırmızı astarlı ve yoğun perdahlı A grubu malların Geç Neolitik dönemde başlayan iskâna, koyu kahverengi hamurlu ve yoğun perdahlı B grubu malların da Erken Kalkolitik dönemde devam eden iskâna işaret ettiği anlaşılmaktadır.