Peritekstual Okuma Düzeyi Belirleme Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Abstract

Kitaplar sadece ana yazılı metinlerden oluşmazlar. Ön söz, son söz, resimler, yazar adı, yayınevi, kaynaklar, tablolar, içindekiler gibi birçok unsurlardan oluşan bir bütünü ifade ederler. Fiziksel olarak metin ile aynı ortamda bulunan bu ögeler peritekstual unsurlar olarak ifade edilmektedir. Okurlar kitabı okurken metin dışı unsurlara da bakar ve okur. Ancak peritekstual okuma düzeyleri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Bu çalışma ile ilkokul öğrencilerinin peritekstual okuma düzeylerini belirleme ölçeği geliştirme amacı ile yapılmıştır. Çalışmada nicel araştırma yöntemine uygun olarak tarama modeli benimsenmiştir. Ölçeğin çalışma grubu, tabakalı örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Ölçeğe ilişkin madde havuzu oluşturulması sürecinde literatür taraması yapılmış, uzman görüşleri alınmıştır. Araştırmaya 35’i ön uygulama, 572’si açımlayıcı faktör analizinde (AFA), 151’i ise doğrulayıcı faktör analizinde (DFA) olmak üzere toplam 758 ilkokul üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencisi katılmıştır. Veriler SPSS 22 ve AMOS 24 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Ön uygulama sonucunda 25 maddeye düşürülen ölçeğe yönelik geçerlik ve güvenirlik analizleri uygulanmıştır. Ölçeğin Alpha güvenirlik katsayısı ise .87 bulunmuştur. AFA sonucunda ölçeğin üç faktörlü ve on altı maddeden oluşan bir yapıya sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca bu üç faktör ölçeğe ait toplam varyansın %39,511’ini açıklamaktadır. DFA sonucu elde edilen uyum iyiliği indeksleri X²=165,675 (sd=101, p=.00), X²/sd=1,64, RMSEA=.06, RMR=.03, CFI=.92, TLI=.90, IFI=.92 olarak bulunmuş ve keşfedilen yapının iyi bir uyuma sahip olduğu görülmüştür. Ölçeğin alt boyutları ise ‘metin içi peritekstual unsurları okuma, künye bilgilerini okuma ve görsel unsurları okuma’ olarak isimlendirilmiştir. Araştırma sonucunda geçerli ve güvenilir peritekstual okuma düzeyi belirleme ölçeği elde edilmiştir.