Van İli Kanalizasyon Boru Hatlarının Deprem Performansının Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Değerlendirilmesi
Author:
KAPLAN Ülker Cem1ORCID, ÖZDAMAR Osman Seyit2ORCID, ERKALAY Gamze3ORCID, ÖZVAN Ali4ORCID, TAPAN Mücip5ORCID, SELÇUK Levent6ORCID
Affiliation:
1. Vaski-Van Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 2. Van Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 3. 0009-0002-6264-2810 4. VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ, MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ, JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ, UYGULAMALI JEOLOJİ ANABİLİM DALI 5. VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ, MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ, İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ, İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ PR. 6. VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ, MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ, JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Abstract
Van ili depremlerin sıklıkla gözlendiği şehirlerimizden birisidir. Son 100 yıl içerisinde Van ili ve çevresinde beşten fazla yıkıcı deprem meydana gelmiş, önemli can ve mal kayıpları yaşanmıştır. Hem 2011 yılında Van ilinde yaşanan depremlerde hem de 2023 yılında yaşadığımız Pazarcık-Elbistan merkez üslü depremlerde kanalizasyon sistemlerinden meydana gelen deformasyonun afetin boyutunu ve etkisini çok fazla arttırdığı görülmüştür. Bu çalışmanın amacı, Van merkez ilçelerinde yer alan kanalizasyon alt yapısındaki boruların deprem performansını coğrafi bilgi sistemlerinin kullanarak çok kriterli karar analizi ile değerlendirilmesidir. Çalışmada oluşturulan model üç ayrı faktörü içerir, bunlar; aktif fay hatlarına mesafe, boru tipleri ve zemin özellikleridir. Kanalizasyon boru sistemlerinin deprem duyarlık haritası, tüm tanımlı faktörlerin birbiri ile kıyaslanmasından oluşan karşılaştırma matrisi kullanılarak elde edilmiştir. Duyarlılık haritasına göre, fay hattına 4 km’den daha yakın mesafede konumlanmış kanalizasyon alt yapısında yer alan boruların, fay hatları tarafından üretilen depremlerde %45’nin yüksek veya çok yüksek hasar görebileceği şeklindedir. Özellikle Van Gölü’ne yakın kesimlerde yer alan İskele Mahallesi ve Edremit ilçe sınırlarının kuzey kesimlerinde yer alan kanalizasyon sistemleri yüksek risk altındadır. En önemlisi kentleşmenin en yoğun olduğu İpekyolu ilçesinin batı kesimleri, Tuşba ilçesinin güney kesimleri ile Edremit ilçesinin kuzeydoğu alanları ise yüksek risk altında olup, bu alanlar toplam kanalizasyon alt yapısının %39’unu oluşturmaktadır. Çalışmada uygulanan yöntem deprem esnasında gelişen deformasyonlara karşı güvenilir ve doğru bilgilerin elde edilmesine imkân tanımıştır. Bu bağlamda üretilen duyarlılık modeli ile hasar görebilirlik analizi, özellikle yüksek duyarlı alanlarda, alt yapı borularının depremden önce yapılacak olan uygulamaların çok daha düzenli ve planlı bir şekilde yürütülmesinde önemli rolleri olacaktır.
Publisher
Van Yuzuncu Yil University
Subject
Metals and Alloys,Mechanical Engineering,Mechanics of Materials
Reference37 articles.
1. Ateş, Ş., Mutlu, G., Özerk, O.Ç., Çiçek, İ., Karakaya Gülmez, F., Bulut Üstün, A., Karabıyıkoğlu, M., Çelebioğlu, R., Özata, A., & Aksoy, A. (2007). Van Bölgesinin Yerbilimleri Verileri. MTA Rapor No:10961, 152s (yayınlanmamış). 2. Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey – a synthesis. Geodinamica Acta, 14(1-3), 3-30. doi:10.1080/09853111.2001.11432432 3. Bruton, D., White, D., Cheuk, C., Bolton, M., & Carr, M. (2006, Mayıs). Pipe-soil interaction behavior during lateral buckling, including large-amplitude cyclic displacement tests by the SAFEBUCK JIP. Offshore Technology Conference. Houston, Texas, USA. doi:10.4043/17944-MS 4. Carver, S. J. (1991). Integrating multi criteria evaluation with geographical information systems. International Journal of Geographical Information Systems, 5(3), 321-339. doi:10.1080/02693799108927858 5. Dhont, D., & Chorowicz, J. (2006). Review of the neotectonics of the Eastern Turkish-Armenian Plateau by geomorphic analysis of digital elevation model imagery. International Journal of Earth Sciences, 95, 34-49. doi:10.1007/s00531-005-0020-3
|
|