İslam’ın Özbek Kimliği Üzerinde Etkisi

Abstract

Türkiye’de Orta Asya ile ilgili yapılan toplumsal analizlerin pek çoğunda, bölgedeki kimliklerin daha çok etnik yönüne vurgu yapılmaktadır. Oysa bu kimliğin temel yapı taşı olan İslam, daha çok önem arz etmektedir. İşte bu çalışmanın temel amacı, Orta Asya’daki en kalabalık ve bölgeye en çok yayılmış topluluk olan Özbeklerin kimliğinde en etkili unsur olan İslam’ın bu kimlikteki rolünü ifade etmektir. Çalışmanın hipotezi, Özbeklerin günümüze değin kimliklerini koruyabilmelerinin sebebi İslam’ın bu kimlik içerisinde kritik rol oynamış olmasıdır. Zira Özbeklerde din olgusu, etnisiteleri ile iç içe geçmiş ve kimliklerinin en temel yapı taşı olmuştur. Bu da Özbeklerin bölgenin tarihsel süreci içerisinde etkili bir halk olmasının yolunu açmıştır. Çünkü Orta Asya’da İslam’ı kabul eden ilk Türk boylarından biri olan Özbekler, bununla birlikte yerleşik hayata geçerek bölgenin medeniyet havzası olmasının öncüsü olmuştur. Böylelikle tarihten günümüze değin Özbek kimliği güçlü biçimde oluşmuş ve dış etkilere karşı korunmuştur. Aynı zamanda bugün bağımsız Özbekistan’daki kimlik inşa sürecinin ve devleti oluşturan temel ögelerin de arka planını oluşturmuştur. Çalışmanın yöntemi olarak tarihsel süreç analizi kullanılmıştır.