Yeraltı Barajlarında Plastik Beton Perdenin Uygulaması, Geçirimsizlik Performansı ve Korunması

Abstract

Dünyada ve ülkemizde yer üstü barajları başta olmak üzere çeşitli alanlarda uygulanan plastik beton (slurry wall) yöntemi yeraltı barajlarında bugüne kadar dünyada çok az uygulanmakla birlikte, Türkiye’de 2019 yılında “Cumhuriyetin 100. Yılında 100 Yeraltı Barajı” sloganıyla başlatılan Yeraltı Barajları Eylem Planı kapsamında ilk uygulamalar başlamıştır. Bu yöntemin yeraltı barajlarındaki uygulaması, akifer kesitini tamamen keserek kapatan ve böylece yeraltısuyu akışına engel olan geçirimsiz bir plastik beton perdenin inşasıdır. Yerüstü barajlarındaki gibi özel makinelerle yüzeyden yapılan bu işlem sonucunda, perde gerisinde yeraltısuyu seviyesi yükseltilerek depolanan su kuyularla veya cazibeyle kullanıma sunulmaktadır. Perdenin geçirimsizlik performansının test edilmesi sahada ve laboratuvarda bir dizi araştırma, test, ölçüm ve gözleme dayanır.. Cazibeli projelerde yapılan drenaj kazıları ve suyun mansaba geçirilmesinde perdeye zarar vermemek için gerekli önlemler alınmalıdır. Ayrıca, taşkınlarda taban oyulması sonucu perdenin üst kısmının hasar görme ihtimaline karşı perde üzerinde beton veya kaya bloklarıyla destek yapılması, gerekiyorsa menba tarafta enerji kırıcı yapılar inşa edilerek taşkın anında suyun enerjisinin düşürülmesi sağlanmalıdır. Bu makalede bu tür koruyucu önlemlerin mevcut ve gelecekteki uygulamalarda dikkate alınması önerilmektedir.