Crimes and Criminals in the Ottoman Empire According to the Crime Schedules Data: The Case of Sivas Province (1913-1914)

Abstract

Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde suç ve suçluların tespiti ve takibi hususunda düzenli bilgi alabilmek için vilayetlerden her ay rapor istenmiştir. Her ay kazalardan sancak merkezine giden raporlar buradan Dâhiliye Nezareti’ne gönderilmiştir. Bunun için bir şablon oluşturulmuş ve her kaza merkezinden bu şablona uygun şekilde bilgiler istenmiştir. Başbakanlık Osmanlı Arşiv vesikaları arasında suç ve suçluları gösteren iki tür cetvel bulunmaktadır. Bu cetveller “vukuât-ı cinaiyye” ve “ceraim-i umumiyye” cetvelleridir. Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan ilk vukuât-ı cinaiyye cetveli, 1878 yılında tutulmuştur. Ancak Osmanlı Devleti’nin son derece zor yıllar yaşadığı bu dönemde istatistik cetvelleri muntazaman tutulamamış, bazı aylar eksik kalmıştır. Vukuat-ı cinaiyye defterlerinde suçun işlendiği yer, faillerin isimleri, yakalanıp yakalanmadıkları, yakalanmadı ise ne sebeple yakalanmadığı ve suçun nasıl işlendiğine dair bilgiler vardır. Ceraim-i umumiyye defterlerinde ise bölgede gerçekleşen suçlar toplu halde rakamsal olarak verilmiştir. İki cetvel türünden vukuât-ı cinaiyye cetvellerinde yalnızca cinayet vakaları ele alınmışken ceraim-i umumiye cetvellerinde tüm suçlar belirtilmiştir. Fakat vukuât-ı cinaiyye defterlerine nadir de olsa diğer suçların işlendiği de anlaşılmaktadır Bu çalışmada Sivas Vilayeti’nde R. 1329/M. 1913-1914 yıllarına ait vukuat-ı cinaiyye defterlerinin tümü incelenmiş, aynı dönemde Sivas Vilayeti’ne ait ceraim-i cinaiyye defterleri ile de bilgiler karşılaştırılmıştır. Sivas Vilayetine ait suç cetvellerinden Rumi 1 Mart 1329- 28 Şubat 1329/ Miladi 14 Mart 1913- 13 Mart 1914 tarihine ait 12 aylık cetvel incelenmiştir. Sivas Vilayeti bu dönemde, Sivas, Tokat, Amasya ve Karahisar-ı Şarkî olmak üzere dört sancaktan oluşmaktadır. Çalışmanın hacminin büyük olması nedeniyle kazalara ait cetveller sancaklar çerçevesinde birleştirilerek aktarılmıştır. Çalışmada Sivas Vilayeti’nde bu dönemde işlenen suçlara dair bilgiler tablolaştırılarak bilginin daha erişilebilir olması sağlanmış; istatistiksel veriler aktarılmıştır. Bu istatistik sonuçları ile Sivas özelinde ve Osmanlı genelinde toplumun yapısı ortaya konmaya çalışılmıştır. Defterlerde yer alan kayıtlara göre Sivas Vilayet genelinde R. 1329/M. 1913-1914 yılında genelinde 551 suç işlenmiştir. Bu suçlar 15 farklı kategoriye ayrılmaktadır. Bu suçların 240’ı yani % 43’ü Sivas Sancağı’nda, 148’i yani %27’si Tokat Sancağı’nda; 84’ü yani %15’i Amasya Sancağı’nda ve 82’si yani %15’i de Karahisar-ı Şarkî Sancağı’nda işlenmiştir