Muğla Kentinde Kültürel Mirasın İzini Sürmek: Unutulmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Bir Meslek Olan “Semercilik” Üzerine İnceleme

Abstract

İnsanlığın tarihi kadar eski olan el sanatları geleneği, insanoğlunun ihtiyaçları doğrultusunda giderek zenginleşmiştir. Meslek sahibi insanlar, farklı zamanlarda el emeği ürünler ortaya koymuşlar ve zaruri ihtiyaçların giderilmesini sağlamışlardır. Fakat günümüzde meydana gelen gelişim ve bunun beraberinde ortaya çıkan değişim, toplumların kültürüne de yansımıştır. Özellikle değişen teknoloji, yaşam biçimleri ve ihtiyaçlar söz konusu mesleklerin geleceğini de etkilemiştir. Bu etki ise geleneksel meslekler açısından iyi yönde olmamıştır. Geleneksel kültürün bir parçası olan el sanatları, değişimin de etkisiyle günümüzde işlevini yitirmeye başlamıştır. El sanatlarına duyulan ihtiyaç giderek azalmış, hazır ürüne rağbet artmıştır. Bu alanlarda çalışacak eleman bulunamamaya başlamıştır. Dolayısıyla eski ustaların sahip olduğu meslekî bilgi ve tecrübe yeni kuşaklara aktarılamamıştır. Bu nedenle de el sanatlarıyla uğraşacak çıraklar yetiştirilememiştir. En nihayetinde ilgili mesleklerin unutulup gitmesi durumu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, kökleri çok eskilere giden ve sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan önem taşıyan geleneksel mesleklerden semerciliğin tarihi seyri Muğla şehri özelinde incelenmiştir. Nitekim Muğla, tarihî Arasta’sı, Yağcılar Hanı, Saburhane Semti, Saatli Kule’si ile geleneksel olanı muhafaza etme gayretinde olan bir şehirdir. Geleneksel kent dokusu izlerinin günümüzde de yaşatılmaya çalışıldığı bir yerleşim yeri olma özelliğini taşımaktadır. Aynı zamanda, el sanatları alanında da önemli bir potansiyele sahiptir. Arşiv belgeleri ve diğer yazılı kaynaklardan hareketle bu el sanatlarına dair bilgilere ulaşılabilmektedir. Ayrıca sözlü tarih yöntemi de kullanılarak birtakım bilgiler elde edilebilmektedir. Nitekim Muğla şehir merkezinde semercilik mesleğini icra etmiş olan son ustaların yanında çalışmış iki kaynak kişi tespit edilerek onların bilgilerinden istifade edilmiştir. En nihayetinde, Muğla şehir merkezinde unutulmuş geleneksel bir meslek olan semerciliğe dair yazılı kaynaklardan ve mesleği icra edenlerin gözlemlerinden, deneyimlerinden yararlanılması yoluyla kültürel mirasa dikkat çekmek ve daha sonra bu alanda yapılacak çalışmalara referans oluşturmak hedeflenmiştir.