Paul Helm’de Teolojik Determinizm ve İlahi İnayet

Abstract

Bu çalışmada Paul Helm’in ilahi inayet doktrini üzerinden geliştirdiği teolojik determinist görüşünü ele alacağız. Helm’e göre, bütün âlemde her şey Tanrı’nın inayeti kaynaklı takdirine uygun olarak meydana gelir. Bu yaklaşımda, Tanrı’nın önbilgisini insanın özgürlüğü ile mezcetme konusunda birtakım zorluklar ve böyle bir âlemde kötülüklerin neden var olduğuyla ilgili bazı problemler ortaya çıkmaktadır. İnsanın özgürlüğünü “bağdaşırcı özgür irade” üzerinden açıklayan Helm’e göre, her şeyin Tanrı’nın takdirine uygun olarak meydana geldiği dünyamızda insan yaptığı eylemlerden sorumludur. Muhaliflere göre, onun bu yaklaşımı Tanrı’yı kötü eylemlerin faili yapmaktadır. Helm’e göre ise insanın özgürlüğü determinizmin her türüyle bağdaştığı gibi ilahi determinizm ile de bağdaşabilir, bu nedenle insan yaptığı eylemlerden sorumludur. Dünyamızda neden kötülüklerin var olduğuyla ilgili “daha büyük iyi savunmasını” yapan Helm’e göre, Tanrı’nın bazı kötülüklere izin verdiğiyle ilgili gerekçelerini bilmek her zaman mümkün değildir. Onun bu açıklaması genel manada sağduyulu ve makul görünse de özellikle bazı korkunç kötülüklerin açıklanması konusunda tatmin edici olmayabilir.