Kampüs yerleşimlerindeki odunsu peyzaj bitkilerinin sağladıkları ekosistem hizmetleri: AÇÜ Seyitler Yerleşkesi Örneği

Abstract

Günümüzde hızlı kentleşme ve iklim değişikliği sonucunda doğal ekosistemler olumsuz şekilde etkilenmektedir. Özellikle kentsel alanlarda artan yapılaşma yeşil alanların sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Bu bağlamda yeşil altyapı sistemleri ve ekosistem hizmetleri tasarım ve planlama ölçeğinde doğal alanlar ve kentler arasındaki sürdürülebilir ilişkiyi kurmaya yardımcı olmaktadır. Literatürde kaynak sağlayan, destekleyen, düzenleyen ve kültürel ekosistem hizmetleri olmak üzere 4 ana kategoride sınıflandırılan ekosistem hizmetleri geniş bir yelpazede insanlara doğrudan veya dolaylı olarak fayda sağlamaktadır. Ancak kentsel yeşil alanlarda kullanılan bitkilerin sağladığı ekosistem hizmetleri üzerinde çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışmada kentsel yeşil alanların önemli bir bileşeni olan kampüslerin (yerleşkeler) sahip olduğu bitki materyalinin sağladığı ekosistem hizmetleri araştırılmıştır. Bu kapsamda Artvin Çoruh Üniversitesi (AÇÜ) Seyitler yerleşkesinde kullanılan doğal ve egzotik toplam 147 odunsu peyzaj bitki taksonu ele alınmıştır. Bitki taksonlarının sağladıkları ekosistem hizmetleri kaynak sağlayan, düzenleyici, destekleyici ve kültürel hizmetler başlıkları altında yer alan toplam 17 parametreye göre değerlendirilmiştir. Çalışma sonuçları yerleşkede kullanılan odunsu peyzaj bitkilerinin başta düzenleyici (hava kalitesi düzenleme, erozyon kontrolü, polenleme) ve destekleyici (besin ve su döngüsü, fotosentez) ekosistem hizmetleri olmak üzere aynı zamanda estetik değerler, rekreasyon ve eğitim değeri gibi kültürel ekosistem hizmetleri de sağladığını ortaya koymuştur. Odunsu peyzaj bitkileri sağladıkları birçok değerli ekosistem hizmetleri ile yerleşkeler ve kentsel alanlardaki yeşil altyapıları desteklemede ve bitkilendirme tasarımı stratejilerinde önemli roller üstlenmektedir.