Safety Culture in Railway Operations: TCDD Transport Inc. a Factor Analysis Study on the Example Train Driver

Abstract

Geleceğin ulaşım modu olarak görülen demiryolu taşımacılığında çalışanların emniyete dair tutumlarını ölçmek, gerek konuya yönelik iyileştirilmesi gereken alanların belirlenmesi, gerekse de emniyete dair strateji ve politika üretme noktasında önemlidir. Bu kesitsel çalışmada demiryolu taşımacılığında emniyetin sağlanması noktasında önemli aktörler olan tren makinistlerinin, emniyet kültürüne yönelik tutumlarını değerlendirmek amacıyla geçerli ve güvenilir bir kavramsal form geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaca binaen literatürdeki ve sektörde otorite konumdaki kurumların kullandıkları araçlar araştırılmış 80 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuş, 25 madde emniyet konusunda uzman akademisyen ve uygulayıcıların önerileri doğrultusundan havuzdan çıkarılmıştır. Böylelikle ölçek geliştirme kriterlerine uygun olarak 55 maddeli taslak form elde edilmiştir. Oluşturulan taslak form TCDD Taşımacılık A.Ş.’de görev yapmakta toplamda 250 tren makinistine uygulanmıştır. Uygulama sonrasında elde edilen veri setinin faktör analizi için uygunluğunu belirmek amacıyla yapılan KMO test değeri; ,929 olarak belirlenmiştir. Ayrıca ölçme aracının açıkladığı toplam varyans oranı ise %72,579’dur. Ölçme aracının kapsam geçerliliği akademisyen ve sektördeki uzmanlardan oluşan 10 kişinin görüşü alınarak sağlanmaya çalışılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçüm aracının 32 maddeden oluşan 5 faktör altında toplandığı görülmüştür. Bu faktörler sırasıyla “Raporlamada etkinlik”, “İşbirliği ve Gönüllü Katılım”, “Bireysel Sorumluluk”, “Prosedürel Liderlik” ve “Yöneticilerin Desteği” şeklindedir. Ölçeğin yapı geçerliğini test etmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi için örneklem miktarı 652’dir. Elde edilen değerler ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir.