Narrative Texts in Secondary School Turkish Coursebooks in Terms of Core Values

Abstract

Değerler eğitimi ile hedeflenen kişilik sahibi, karakterli, ahlaklı bireyler yetiştirerek mutlu ve sağlıklı bir toplumun devamlılığını sağlamaktır. Toplum içerisinde aileden ve yakın çevreden örtük bir şekilde yeni nesillere aktarılan değerler, örgün eğitimde bir plan dâhilinde aktarılır. Öğretim programlarında öğrencilere aktarılması gereken kök değerler belirlenmiştir. Kök değerlerin aktarımında Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin, özellikle de öyküleyici metinlerin önemi büyüktür. Buradan hareketle araştırmanın amacı ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinlerin kök değerleri aktarma açısından durumunu ortaya koymaktır. Araştırma, nitel araştırma olarak planlanmıştır. Araştırmada doküman analizi kullanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesnesini 2021-2022 eğitim öğretim yılında okutulan ortaokul Türkçe ders kitaplarının öyküleyici metinleri ve etkinlikleri oluşturmaktadır. Bu bağlamda 8 Türkçe ders kitabında yer alan 28’i dinleme/izleme, 74’ü okuma metni olmak üzere toplamda 102 metin incelenmiştir. İnceleme kapsamında Türkçe Dersi Öğretim Programı (2019)’nda yer verilen 10 kök değer incelenen öyküleyici metinlerde ve bu metinlerin etkinliklerinde tespit edilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde içerik çözümleme tekniklerinden kategorisel çözümleme kullanılmıştır. İçerik analizine tabi tutulan veriler, bulgularda tablolar hâlinde frekans verilerek sunulmuştur. Tüm sınıf düzeylerindeki ders kitaplarının öyküleyici metinlerinde yer alan kök değerlerin okuma metinlerine, okuma metinlerinin etkinliklerine, dinleme/izleme metinlerine ve dinleme/izleme metinlerinin etkinliklerine dağılımları incelendiğinde, kök değerlerde homojen bir dağılımın bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Değerlerin dağılımında bir denge bulunmamaktadır. Ayrıca öyküleyici metinlerinde en çok kök değerin kullanıldığı ders kitabı “Ortaokul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı”dır. Sınıf düzeyi arttıkça öyküleyici metinlerde kullanılan kök değerlerin sayısında da azalma olduğu tespit edilmiştir. Ders kitaplarının öyküleyici metinlerinde en sık yer verilen kök değerler yardımlaşma ve sevgi değerleriyken en az yer verilen kök değerler ise adalet ve sabırdır. Ayrıca vatanseverlik, adalet, dürüstlük, öz denetim, sorumluluk, dostluk kök değerlerinin bazı kitapların öyküleyici metinlerinde hiç yer almadığı da tespit edilmiştir. Araştırmada, elde edilen sonuçlardan hareketle bazı önerilerde bulunulmuştur.