KARASU DERESİ KARSTİK YAĞIŞ HAVZASINDA TOPRAKLARIN BAZI ÖZELLİKLERİ VE ARALARINDAKİ İLİŞKİLERİN BELİRLENMESİ

Abstract

Ekosistem fonksiyonlarının sürdürülebilirliği temelde toprağın oluştuğu ve kullanıldığı yetişme ortamlarına göre farklılıklar gösterir. Bu nedenle toprak özelliklerinin ve karşılıklı ilişkilerinin belirlenmesi temel rehber niteliği taşımaktadır. Bu araştırmada, kendine özgü dinamikleri olan karstik bir havzada toprağın belirli fiziksel ve kimyasal özellikleri incelenmiş ve bu özellikler arasındaki ilişkiler istatistiki anlamda değerlendirilmiştir. Bu çalışma 19178.10 ha büyüklüğündeki Kahramanmaraş’ın Andırın ilçesi sınırları içerisinde bulunan Karasu Deresi Yağış Havzasında yürütülmüştür. Havza topraklarının fiziksel ve kimyasal özelliklerini değerlendirmek için strüktürü bozulmuş ve bozulmamış olmak üzere toplam 360 üst toprak örneği (0-30 cm) alınmıştır. Toprak örneklerinin fiziksel ve kimyasal özelliklerini belirlemek için tane büyüklük dağılımı, hacim ağırlığı, toprak nemi, tarla kapasitesi, solma noktası, yarayışlı su miktarı, toplam gözeneklilik, su dolu gözenek hacmi, agregat stabilitesi, organik madde, toplam organik karbon, yarayışlı fosfor (P), katyon değişim kapasitesi, bitkiye yarayışlı kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), sodyum (Na) ve potasyum (K), sodyum adsorbsiyon oranı, toprak reaksiyonu (pH) ve elektriksel iletkenlik (EC), kireç, toplam azot (N) ve toplam karbon (C) analizleri yapılmıştır. Analiz sonuçlarına göre; araştırma alanı toprakları yüksek agregat stabilitesi oranı (ortalama % 75.61) ile erozyona karşı dirençli olduğunu göstermektedir. Toprakların ortalama organik madde miktarı % 3.96, pH değer 7.27 ve EC değeri 0.17 (ms/cm) ve su dolu gözenek hacmi % 43.44 olarak belirlenmiştir. Ortalama hacim ağırlığı 1.39 gr/cm3, tarla kapasitesi, solma noktası ve yarayışlı su miktarı ortalama olarak sırasıyla % 21.03, % 12.46 ve % 8.57 olarak tespit edilmiştir. Ortalama katyon değişim kapasitesi değeri 34.54 (Cmol/kg), yarayışlı P değeri 7.70 (ppm), toplam azot ise % 0.16 olarak belirlenmiştir. Topraktaki organik madde miktarı, hava ve su oranı ve pH değerleri mikrobiyal aktiviteler için yeterli olduğu değerlendirilmiştir. Topraktaki organik karbonun varlığı diğer toprak özelliklerini istatistiki olarak önemli ve pozitif yönde etkilemiştir. Toprak verimliliğinin sürdürebilirliği ve korunması gibi süreçlerin yönetimi öncelikle toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerinin tespiti ve farklı amenajman uygulamalarının bu özellikler üzerindeki etkilerinin izlenmesi ile daha rasyonel bakış açısı kazanacaktır. Ancak karstik ekosistemlerin değerlendirilmesindeki temel zorluk yapısal özelliklerine bağlı olarak gelişen yüksek heterojen topoğrafya ve buna bağlı olarak toprak özelliklerinde yüksek değişkenliğin varlığıdır. Bu nedenle toprak özelliklerinin ortalama değerleri karstik ekosistemler hakkında doğru değerlendirme yapmamız için yeterli olmayabilir. Bu alanların yönetiminde doğru planlama yapılabilmesi için toprak özelliklerinin mekansal dağılımının iyi irdelenmesi gerekir.