Abstract
Sağlık, biyolojik ve genetik faktörlerin yanı sıra sosyal, ekonomik ve çevresel faktörlerden de etkilenmektedir. Bir ülkenin, sağlık sonuçlarını iyileştirmesi ve geliştirmesi için sağlığı etkileyen sosyoekonomik yapının, sağlığın sosyal belirleyicilerini belirlemeli ve geliştirmelidir. Bu çalışmada amaç, OECD ülkeleri arasında sağlığın sosyal belirleyicilerini temsil eden göstergelerin ülkelerin sağlık sonuçlarına etkisini yıllar içinde incelemektir. Çalışmada, 2000-2020 yılları arası verisi mevcut olan sağlık sonuçlarından doğumda beklenen yaşam süresi (DBYS) ve bebek ölüm hızının (BÖH), sosyoekonomik çevre, fiziksel çevre, sağlık davranışı ve sağlık hizmetleri faktörlerinden, gayri safi yurtiçi hâsıla (GSYİH), işgücüne katılım oranı (İKO), işsizlik (İŞZ), yüksek-öğretimli nüfus (YÖN), nitrojen oksit (NOX), sülfür oksit (SOX), PM2.5’e maruz kalma (PM25), alkol tüketimi (Alkol), günlük sigara tüketimi (GünSig), şeker alımı (Şeker), yağ alımı (Yağ), doktor sayısı (DrSay), hastane yatak sayısı (HasYatSay), toplam sağlık harcamaları (TSH), toplam sağlık ve sosyal istihdam (TSveSI) ve çocuk aşılama oranı/kızamık (CocukAO) ile ilişkisi incelenmiştir. Çalışmada yöntem olarak panel regresyon analizi uygulanmış ve veri seti olarak OECD üyesi ülkelerinin 2000-2020 arası dönemi analize dâhil edilmiştir. Analiz sonucunda, GSYİH, YÖN, Şeker ve TSH’nin, DBYS’ne etkisinin pozitif yönlü ve anlamlı, Alkol, GünSig ve SOX’in ise etkisinin negatif yönlü ve anlamlı olduğu tespit edilmiştir. BÖH’ına ise, SOX’in etkisinin pozitif yönlü ve anlamlı, TSH’nin ise etkisinin negatif yönlü ve anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Hükümetlerin, alkol ve tütün politikaları ile ilgili alacakları önlemler, DBYS’nin uzamasına katkı sağlayacaktır. Bebek ölüm hızının azaltılmasında ve sağlık sonuçlarının iyileştirilmesinde, SOX’nin azaltılmasına yönelik yapılacak politikaların güçlendirilmesi gerekmektedir.
Publisher
Hacettepe University, Faculty of Economics and Administrative Sciences Department of Health Care Management
Reference79 articles.
1. Abide, Ç.Y., Çoğendez, E., Kumru, P., Ergen, E.B. & Kılıççı, Ç. (2018). Gebelikte kullanılan sigara dozunun maternal ve fetal sonuçlar ile ilişkisi. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 49(1), 31-35.
2. Ağazade, S. (2014). Türkiye’de işsizlik ve işgücüne katılım ilişkisinin doğrusal ve doğrusal olmayan koentegrasyon yöntemleri ile analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(3), 145–161.
3. Akcan, M.B. & Telli Üçler, Y. (2022). Türkiye’de 1991-2019 yılları arası bebek ölümlerinin sosyoekonomik belirleyicileri. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 58-66.
4. Akın, C. S. (2007). Sağlık ve sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi: Türkiye’de sağlık sektörü harcamaları [Yuksek Lisans Tezi]. Çukurova Üniversitesi.
5. Alkaya, A. & Gülbahar, H. O. (2022). Sağlık harcamaları üzerinde sağlık harcamaları belirleyicileri etkisi: OECD ülkeleri panel regresyon analizi. 3.Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 57(1), 47-67.