MULTİPL SKLEROZDA KOGNİTİF ETKİLENMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Amaç: Multipl skleroz (MS), santral sinir sisteminin ağırlıklı olarak beyaz cevherde demiyelinizasyona neden olan kronik inflamatuar bir hastalığıdır. Yineleyici sönücü multipl skleroz (RRMS) olgularında sık izlenen ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen sorunlardan birisi bilişsel işlev bozukluğudur. MS olgularının %30-70’inde bilişsel işlev bozukluğu görülür. Bu bozukluklar tipik olarak bellek, dikkat, bilgi işleme alanlarındadır. Bu çalışmada erken evre MS olgularında bilişsel bozulmanın sıklığı, derecesi ve paterninin saptanması amaçlanmıştır. Gereç-Yöntem: Çalışmaya 30 RRMS olgusu ve 30 yaş-, cinsiyet- ve eğitim-uyumlu gönüllü alınmıştır. Tüm katılımcılara sözel ve görsel bellek, dikkat, yürütücü işlevler, görsel-uzamsal işlevler, lisan ve genel akıcı zekâyı kapsayan geniş bir nöropsikolojik test bataryası uygulanmıştır. Özürlülük ve işlevselliğin etkilenen bilişsel alanlarla ilişkisi değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya katılan MS olgular ve sağlıklı gönüllülerin ortalama yaş ve eğitim süreleri arasında anlamlı bir farklılık yoktu. MS’li olgularda ortalama hastalık süresi 62.20 ± 52.70 ay ve ortalama tanı alma süresi 39.16 ± 39.17 ay idi. MS’li olgular ortalama 3.13 ± 1.90 atak yaşamışlardı ve EDSS ortalaması 1.38 ± 1.31 idi. Multipl sklerozlu bireyler çalışma belleği, dikkat ve yürütücü işlevleri değerlendiren bilişsel testlerde önemli ölçüde düşük performansa sahipti. Bellek, genel akıcı zeka, dil ve psikomotor performansı içeren alanlardaki performans sağlıklı kontrollerinkine benzerdi. Sonuç: MS olguları dikkat ve yürütücü işlevleri değerlendiren tüm testlerde daha kötü bir başarım sergilemiştir. Bu kötü başarım Multipl Skleroz İşlevsel Bileşiği (MSFC) ve Genişletilmiş Özürlülük Durum Ölçeği (EDSS) ile bağıntılıdır. MS olgularında temel olarak bellek ve dikkat bozuklukları bildirilmiştir. Sonuçlarımız çalışma belleği, dikkat ve yürütücü işlev bozukluğunun hastalığın erken evrelerinden itibaren diğer bulgulara eşlik edebileceğini göstermektedir.