BİTKİSEL SÜT ÜRETİMİ VE İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİSİ

Abstract

İnsan yaşamında doğumdan yaşlılığa kadar olan süreçte temel gıda maddesi olan süt önemli bir yere sahiptir. Ancak laktoz intoleransı, inek sütüne karşı alerji, vegan beslenme alışkanlığının artması, hayvansal süt üretiminin karbon salınımına katkısının yanı sıra bitkisel sütlerin düşük kalorili olması, kolesterol ve laktoz içermemesi, diyet lifi açısından zengin olması gibi beslenme yararları tüketicileri bitki bazlı süt alternatiflerine yönlendirmiştir. Bitkisel sütler tohumların, baklagillerin, tahılların süte benzeyen su özütleri olarak tanımlanmaktadır. İçeriğinde fenolik bileşikler, fitokimyasal maddeler, antioksidanlar, oligosakkaritler gibi insan sağlığı için son derece önemli bileşikleri bulundurmaktadırlar. Ancak bu ürünlerin yapı ve tekstür olarak inek sütüne benzemesi için bazı teknolojik aşamalardan geçmesi gerekmektedir. Bu teknolojik işlemlerin zaten gıda üretim sektöründe kullanılıyor olması bitkisel süt üretiminin avantajlarından birisidir. Bitki bazlı ürünler et, balık, süt, yumurta gibi geniş ürün yelpazesine sahiptir. Bu ürünler arasında Pazar payı en yüksek olan bitki bazlı sütlerdir. Yapılan çalışmalar sonucunda bitkisel süt sektörünün her geçen yıl büyümekte olduğu hatta 2016'dan 2022'ye kadar %13,3 oranında büyüme kaydetmesi beklenmektedir. Bu derlemede bitkisel sütlerin üretimi ve insan sağlığı üzerine etkileri konularında literatür verileri derlenmiştir.