Коомдук саламаттыкты сактоонун өзгөчө кырдаалдарга даярдыгы боюнча жергиликтүү жамааттарды тартуунун этикалык негиздери .

Abstract

Цель исследования. Выявление этических оснований в культуре кыргызов для эффективного взаимодействия с местными сообществами в рамках обеспечения готовности к чрезвычайным ситуациям в общественном здравоохранении Кыргызстана. Материалы и методы. Методом качественного документального анализа изучены пять источников с кыргызскими пословицами и поговорками. Темы для анализа: «здоровье»; «благополучие»; «благо» и близкие по смыслу темы; темы, относящиеся к социальной солидарности. Результаты и обсуждение. Отобраны 59 пословиц и поговорок с темами: «ден соолук» (здоровье) 8,47 %; «эл» «көпчүлүк», «көп», «журт» (народ) 44,1%; «сүйүү» «жакшы», «жакшылык» 15,3%; «бирдик» (единство), «ынтымак» (согласие) 32,2%. Выявлена система ценностей кыргызов как этическое основание социальной солидарности: «Народ» (44,1%); «Единство» и «Согласие» с народом (32,2%); «Добро» и «Любовь» к народу (15,3%); индивидуальное «Здоровье» (8,47 %). Существование данной системы ценностей доказывают коллективные обычаи и ритуалы «Бата», «Ашар», «Түлөө» и положительные биохимические, нейроэндокринные и физиологические изменения в организме их участников. Наша теория: народ, обращаясь к своим культурным ценностям путем исполнения коллективных ритуалов и обычаев мобилизует положительные нейроэндокринные, биохимические и социальные факторы, усиливающие групповую идентичность, коллективное сознание и социальную солидарность, повышает тем самым жизнестойкость народа, своевременно и эффективно приспосабливается и восстанавливается, что помогает сократить негативные последствия чрезвычайных ситуаций для людей, экономики и общественного здравоохранения. Заключение. В создании эффективных систем коммуникаций с местными сообществами кыргызов важно использовать выявленную систему ценностей: сообщество – это высшее благо; единство и согласие, достигаемые, через добрые дела и любовь к своему сообществу являются детерминантами индивидуального здоровья и благополучия. Разработчикам политики обеспечения готовности к чрезвычайным ситуациям в общественном здравоохранении важно учитывать выявленную систему ценностей как этическое основание эффективного и справедливого взаимодействия с местными сообществами. Purpose of the study. To reveal ethical grounds in the Kyrgyz culture for effective communication with local communities in the framework of public health emergency preparedness in Kyrgyzstan. Material and methods. Five sources with Kyrgyz proverbs and sayings were studied by the method of qualitative documentary analysis. Topics for analysis: "health"; "welfare"; "good" and related topics; topics related to social solidarity. Results and discussion. The fifty-nine proverbs and sayings were analysed with the following results: “den-sooluk” (health) 8.47%; "el" "kөpchuluk", "kөp", "zhurt" (people) 44.1%; "suyuu" (love), "zhakshy", "zhakshylyk" (good) 15.3%; "birdik" (unity), "yntymak" (concord) 32.2%. The following Kyrgyz values system was revealed as ethical grounds for social solidarity: “People” (44.1%); "Unity" and "Concord" with people (32. 2%); "Love" and "Good" (15.3%) to people; individual "Health" (8.47 %). The existence of this system is proved by the collective customs and rituals of "Bata", "Ashar" and "Tulөө", as well as positive biochemical, neuroendocrine, and physiological changes in the body of their performers. Our theory: people, referring to their cultural values through the performance of collective rituals and customs, mobilize positive neuroendocrine, biochemical, and social factors that enhance group identity, collective consciousness, and social solidarity, thereby increasing the resilience of the people, timely and effectively adapting and recovering, which helps reduce the negative impact of emergencies on people, the economy and public health. Conclusions. In creating effective communication systems with Kyrgyz communities, it is important to use this revealed values system: community is the highest good; unity and harmony, achieved through love and care of one's community are determinants for individual health and well-being. It is important for the public health emergencies preparedness policymakers to consider the identified value system as ethical grounds for effective and just interaction with local communities. Изилдөөнүн максаты. Кыргызстандын коомдук саламаттык сактоо тармагында өзгөчө кырдаалдарга даярдык көрүү алкагында жергиликтүү жамааттар менен эффективдүү өз ара аракеттенүү үчүн кыргыздардын маданиятындагы этикалык негиздерди аныктоо. Материалдар жана ыкмалар. Кыргыз макал-лакаптары камтылган беш булак сапаттык документалдык талдоо ыкмасы менен изилденген. Талдоо үчүн темалар: «ден соолук»; «жыргалчылык»; «жакшы»; мааниси боюнча ден соолук жана жыргалчылык деген сөздөргө окшош темалар; социалдык тилектештикке байланыштуу темалар. Натыйжалар жана талкуулоо. 59 макал-лакаптар төмөндөгү темалар менен тандалып алынган: «ден соолук» 8,47%; «эл» «көпчүлүк», «көп», «журт»44,1%;«сүйүү»,«жакшы», «жакшылык» 15,3%; «биримдик», «ынтымак» 32,2%. Коомдук тилектештиктин этикалык негизи катары кыргыздардын баалуулуктар системасы көрсөтүлгөн: “Эл” (44,1%); Эл менен «Биримдик» жана «Ынты мак» (32,2%); Элге «Жакшылык» жана «Сүйүү» (15,3%); жеке «Ден соолук» (8,47%). Бул баалуулуктар системасынын бар экендигин жамааттык каада-салттары жана ырым-жырымдары “Бата”, “Ашар”, “Түлөө” жана алардын катышуучуларынын организминдеги оң биохимиялык, нейроэндокриндик жана физиологиялык өзгөрүүлөр далилдейт. Биздин теория: эл өзүнүн маданий баалуулуктарынын негизинде, жамааттык ырым-жырымдарды жана үрп-адаттарды аткаруу аркылуу топтун иденттүүлүгүн, жамааттык аң-сезимди жана социалдык тилектештикти күчөтүүчү позитивдүү нейроэндокриндик, биохимиялык жана социалдык факторлорду, ошону менен бирге элдин туруктуулугун, өз убагында жана тез арада түрдүү шарттарга көнүүгө жана калыбына келүүгө мобилизациялайт, бул өзгөчө кырдаалдардын адамдарга, экономикага жана коомдук саламаттыкты сактоого тийгизген терс таасирин азайтууга жардам берет. Жыйынтыктар. Кыргыздардын жерги ликтүү жамааттары менен эф фективдүү байланыш системаларын түзүүдө баалуулуктардын аныкталган системасын колдонуу маанилүү: жамаат – эң жогорку жакшылык;жакшы иштер жана өз жамаатына болгон сүйүү аркылуу жетишилген биримдик жана ынтымак инсандын ден соолугунун жана бакубаттуулугунун аныктоочулар болуп саналат. Жергиликтүү жамааттар менен натыйжалуу жана адилеттүү иш алып баруу саясатын иштеп чыгууда өз ара аракеттенүүнүн этикалык негизи катары аныкталган баалуулуктар системасын эске алып, коомдук саламаттыкты сактоо тармагындагы өзгөчө кырдаалдарга даярдануу маанилүү.