Manihaist Dinî Toplulukların Düzenine İlişkin Eski Uygurca Fragmanlar

Abstract

Orta Asya, yüzyıllar boyunca muazzam boyutlarda kültürel ve dinî çeşitliliğe ev sahipliliği yapmıştır. Bu çeşitlilik bölgede Budizm, Nasturî Hristiyanlık ve Manihaizm gibi dinlerin yan yana yaşamasına olanak sağlamıştır. Bu dinler arasında gelişmiş bir misyonerlik yapısına sahip olması sebebiyle Manihaizm önemli bir yer edinmiştir. Eski Uygurların en önemli yazınsal kaynakları arasında diğer dinî ve dindışı metinler bulunmasına rağmen Manihaizm’e ait metinler önemli bir yer tutmaktadır. Bu metinler muhtevaları bakımından tarihî raporlar, hikâyeler, masallar, efsaneler, vaazlar, emirler ve edebî metinler vb. gibi alt türlere ayrılmaktadır. Bu çalışmada Berlin Turfan Koleksiyonu’nda korunan ve şimdiye kadar neşredilmemiş Manihaist dinî toplulukların düzenini konu alan beş fragman neşredilecektir. Bu yazının girişinde Manihaist metinler üzerine yapılan çalışmalara değinilecek, daha sonra çalışmaya dâhil edilen fragmanların yazı çevirimlerine ve harf çevirilerine yer verilecektir. Bunu, metnin Türkiye Türkçesine aktarımı, açıklamaları ve sözlüğü takip edecektir.