Döviz Kuru Değişimlerinin Bilanço Etkisi ve Borç Dolarizasyonu: Türk Reel Sektörü Üzerine Ekonometrik Bir Analiz

Abstract

Döviz kuru değişimlerinin reel sektör üzerindeki etkisi sadece ulusal para değer kayıplarının neden olduğu genişletici bir rekabetçi etki ile sınırlı değildir. Özellikle yüksek düzeyde döviz cinsinden borcu olan, yani borç dolarizasyonu yaşayan şirketler için bilanço etkisi büyük bir risk kaynağıdır. Döviz kuru artışları, borçların ulusal para cinsinden değerini artırarak riskleri artırabilir. Türk reel sektörü de yüksek borç dolarizasyonu ve ulusal para değer kayıpları nedeniyle önemli bilanço kaynaklı risklerle karşı karşıyadır. Bu çalışmada borç dolarizasyonu ve döviz kuru değişimlerinin sektörel performansın en temel göstergesi olan yatırımlar üzerindeki etkisi araştırılmakta, Türkiye için 2009-2022 dönemine ilişkin 76 alt sektör verisinden yararlanılarak “bilanço etkisi” ve “rekabetçi etki” kanalları GMM tahmincisi ile analiz edilmektedir. Elde edilen bulgulara göre, kısa vadeli döviz cinsi borçlardan kaynaklı olarak reel sektör anlamlı bir negatif bilanço etkisine maruz kalırken, uzun vadeli döviz cinsi borçların yatırımlar üzerinde anlamlı etkileri bulunamamıştır. Rekabetçi etki kanalına ilişkin de anlamlı bulgular söz konusu değildir. Dolayısıyla Türk reel sektörünün bilançosundaki kırılganlıklar, politik karar alıcılar açısından Türk lirasının değerindeki beklenmedik kayıplardan kaçınmayı gerekli kılmaktadır.