BALKAN HARBİ ÖNCESİNDE BÜYÜK GÜÇLER ARENASINDA FRANSA’NIN DİPLOMATİK YAKLAŞIMI

Abstract

XIX. yüzyıla hâkim olan liberalizm/ulusçuluk benzeri akımlar çok uluslu Osmanlı Devleti üzerinde geç de olsa olumsuz etki yapmaya başlamıştır. Özellikle Balkanlarda baş gösteren özgürlükçü isyanlar 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşıyla yeni bir safhaya geçmiştir. Büyük güçlerden Rusya ve Avusturya’nın bölgede örtüşen veya çatışan menfaatleri Balkan halklarının kaderi üzerinde başlı başına önemli bir faktör olmuştur. 1912’de kaotik bir ortamda pasif gibi görünen İngiltere’yi de yanına almaya çalışan Fransa Balkanlarda adeta Rusya’yı frenleme politikası uygulamıştır. Öte yandan içerde ve dışarda birtakım gailelerle uğraşan Osmanlı Devleti ayakta kalmak için ciddi çabalarken uluslararası zeminde bir “denge politikası” yürütmeyi hedeflemiştir. Dışardan kışkırtılan ve kotarılan Balkan isyanları Osmanlı devletinin bir iç meselesiyken uluslararası bir hale dönüştüren “Büyük Güçler” “Avrupa uyumu” adına rekabet ve güç mücadelesine girmişlerdir. Bu mücadelenin en önemli araçlarından diplomasiyi kendi aralarında hararetle, kesintisiz ve bazen de gizlice sürdürmüşlerdir. Balkanlarda olası savaş durumunda “statükoyu” koruma tartışması yaparlarken Osmanlıya bölgede reform yaptırma konusunda katı bir tutum izleme kararı almışlardır. Bu çalışmada, başta Fransa olmak üzere büyük güçlerin Balkan Savaşları öncesinde yürüttükleri diplomatik faaliyetler Fransız diplomatik belgelerine göre değerlendirilmiştir ve dönemin Fransız matbuatı da çalışmaya dâhil edilmiştir