Mukaddimetü İbni's-Salâh Adlı Esere Yöneltilen Bazı Eleştiriler ve Değerlendirilmesi

Abstract

Mukaddimetü İbni’s-Salâh, diğer adıyla Ulûmü’l-hadîs, İbnü’s-Salâh’ın hadis ilimlerine dair kaleme aldığı köşe taşı eseridir. İbnü’s-Salâh, bu eseriyle hadis ilimleri alanında bir çığır açarak kendinden önceki çalışmalarda görülmeyen birçok yeniliğe imza atmıştır. O, Mukaddime’yi telif ederken, kendisinden önceki hadis müelliflerinin kitaplarında ele aldığı konuları düzenli bir hâle getirmeye çalışmış, onların eserlerinde geçen bazı ibareleri güzelleştirmiş ve onların değinmediği konulara ise ilk kez temas etmiştir. Mukaddime, yazıldığı dönemdeki hadis ıstılahlarını canlandırmış ve âdeta onları yeniden tanımlamıştır. Bu nedenle o, kendisinden sonra yazılan eserlere kaynaklık etmiş ve; onun üzerine birçok ta’lik, şerh, ihtisâr ve nüket yazılmıştır. Bununla birlikte Mukaddime, hadis alanında getirdiği birçok farkındalık ve değişime rağmen bazı konularda eleştirilmiştir. Mukaddime üzerine çalışmalar yapan İbn Hacer el-Askalânî (ö. 852/1449) gibi âlimler, eserlerinde Mukaddime’ye yönelik tenkitlere genişçe yer vermiştir. Binaenaleyh bu çalışmada âlimlerin, Mukaddime’ye yönelik bu eleştirilerine ana hatlarıyla temas edilecek ve bu eleştiriler makale sınırları içerisinde ayrıntıya inilmeden değerlendirilecektir. Bu çalışmanın amacı, Mukaddime üzerine yazılan eserlerden, ona yöneltilen bazı eleştirileri sistematik bir şekilde tespit ederek konu başlıkları hâlinde düzenli bir şekilde ele almaktır. Özellikle Mukaddime’nin konu dağılımı ile tertibine ve İbnü’s-Salâh’ın hadislerin sıhhatinin tespitine dair kriterlerine yöneltilen eleştiriler belirlenerek değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Hadis, Mukaddime, İbnü’s-Salâh, Ulûmü’l-hadîs, Eleştiri.