ESKİ MEZOPOTAMYA’DA BİR SAVUNMA STRATEJİSİ: HENDEKLER

Abstract

İnsanoğlu yaşamını sürdürmek için, birincil olarak hayatını tehdit eden tehlikelerden korunmanın yollarını aramıştır. Başlangıçta yabani hayvanların saldırıları bir kaygı iken, süreç daha acımasız bir düşmana hazırlanmaktaydı: İnsan. Birbirine komşu ya da tamamen yabancı toplumlar çeşitli sebeplerle karşı karşıya gelmiştir. Bu sebeplerin başında sınır ihlalleri, yağma ve talan amaçlı istilalar, daha iyi bir yerleşim yeri için göçler ve nihayetinde kendinde var olmayana sahip olma arzusu sayılabilir. Toplumlar devlete dönüşürken, devlet politikaları da, daha fazlasına hükmetme ve en güçlü olma ekseninde gelişmiştir. Siyasi ve ekonomik gücü elinde bulundurmanın en kolay yolu, iş gücü ve hammadde kaynağı sağlayan bölgeler üzerinde hâkimiyet kurmaktı. Tüm bunlara sahip olmak aynı zamanda, tam teçhizatlı bir orduyu hazırlamak anlamına geliyordu. Söz konusu gücü elde bulunduranlar, tam donanımlı ordularıyla kazanmak için yola çıkarken, pek çok toplum açık hedef haline gelmiştir. Şüphesiz her an gerçekleşebilecek bir saldırıyı, düşmanla göğüs göğüse çarpışmaya gerek kalmadan bertaraf etmek akıllıca olurdu. Saldırıyı uzak tutmak için en etkili yöntem çeşitli engeller ile yaşam alanını çevreleyerek, ilerleyişi sekteye uğratmaktı. Bu amaçla savunma sistemlerinin ilk adımı atılmış ve unsurları belirlenmiştir. Coğrafi koşullar ve bölgenin topoğrafik yapısıyla şekillenen sistem, kentlerin güvenliği için elzem hale gelmiştir. Mezopotamya toprakları tarihi boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yaparken, en şiddetli mücadelelerde sahne olmuştur. Kent devletlerinin çatışmalarıyla başlayan, bölgede tek egemen olma gayretiyle imparatorluklara uzanan süreçte, saldırıların yarattığı korku ve kaygılar kent sakinlerini harekete geçirmiştir. Böylece pek çok alanda olduğu gibi savunma sistemlerinde de ilkler Mezopotamya’da karşımıza çıkmaktadır. Sistemin en önemli ve en eski unsurlarından olan hendekler, oldukça işlevsel ve basit bir savunma stratejisini sunmaktadır.