EPIDEMIOLOGIA, KLASYFIKACJA ORAZ DIAGNOSTYKA CZYNNYCH I NIECZYNNYCH HORMONALNIE GRUCZOLAKÓW PRZYSADKI

Abstract

Gruczolaki przysadki należą do najczęściej występujących nowotworów wewnątrzczaszkowych i zazwyczaj uważane są za zmiany łagodne. Według klasyfikacji WHO 2004 guzy przedniego płata przysadki dzieli się na gruczolaki, gruczolaki atypowe i raki. Jako atypowe określa się gruczolaki o podwyższonym (>3%) indeksie proliferacyjnym MIB1 (antygen Ki-67). Klinicznie guzy te są klasyfikowane na podstawie rozmiarów, cech radiologicznych oraz czynności hormonalnej. Pacjenci wykazują objawy m.in. hipertyreozy, choroby Cushinga, hiperprolaktynemii. Rutynowa diagnostyka histologiczna w przypadku gruczolaków przysadki ma pewne ograniczenia. Często brak jest korelacji między obrazem klinicznym i patomorfologicznym. W celu ich prawidłowego rozpoznania, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, 2004) zaleca wykonanie badań z użyciem metod immunohistochemicznych, które stały się „złotym standardem” nowoczesnej diagnostyki. Metoda ta jest przydatna zarówno w ocenie gruczolaków czynnych jak i nieczynnych hormonalnie. Szczególnie w diagnostyce guzów uznanych za klinicznie nieczynne hormonalnie za pomocą barwień immunohistochemicznych, możliwe jest wykazanie obecności hormonu w badanych skrawkach guza. Mikroskopia elektronowa także pozostaje niezbędną metodą pozwalającą na rozróżnienie poszczególnych podtypów, jak również ocenę trudnych przypadków. Szczególnie umożliwia ona rozpoznanie większości rzadkich podtypów gruczolaków o swoistej biologii i inwazyjności, agresywnym potencjale wzrostowym oraz skłonności do nawrotów.