ZJAWISKO FOTONADWRAŻLIWOŚCI – ISTOTNE DZIAŁANIE NIEPOŻĄDANE POWSZECHNIE STOSOWANYCH LEKÓW

Abstract

Fotonadwrażliwość indukowana lekami to niepożądane działanie środków leczniczych podanych miejscowo lub ogólnoustrojowo, wywołane ekspozycją na promieniowanie UVA, UVB oraz światło widzialne. Stanowi ok. 8% reakcji skórnych na leki. Może być efektem fototoksyczności, gdy następuje fotoaktywacja substancji leczniczej lub jej metabolitu w skórze, skutkująca powstaniem fotoproduktu lub reaktywnych form tlenu (RFT), albo stanowić następstwo fotoalergii – opóźnionej reakcji nadwrażliwości typu IV na fotoprodukt. Występowanie tych zjawisk jest zależne od budowy cząsteczki oraz właściwości fizycznych i chemicznych ksenobiotyku. Wiele substancji leczniczych ma potencjał do wywoływania fotonadwrażliwości, m.in. leki przeciwdrobnoustrojowe (doksycyklina, tetracyklina, izoniazyd), leki przeciwgrzybicze (worykonazol), niesteroidowe leki przeciwzapalne (naproksen, ketoprofen, piroksykam), leki stosowane w chorobach układu sercowo-naczyniowego (amiodaron, hydrochlorotiazyd), leki przeciwpsychotyczne (chloropromazyna, tiorydazyna), furanokumaryny (pochodne psoralenu), a także substancje roślinne, takie jak ziele dziurawca. Diagnostyka fotonadwrażliwości opiera się na wykonaniu fototestu. Zapobieganie temu zjawisku obejmuje unikanie ekspozycji na słońce oraz stosowanie ochrony przeciwsłonecznej, zaś leczenie skupia się na łagodzeniu objawów i podawaniu leków przeciwzapalnych w przypadku fotoalergii.