Role nauczyciela a opresyjność wobec uczniów

Abstract

Uczniowie spędzają sporą część swojego życia w szkole, w której większość czasu wypełniona jest przez nauczycieli. Jakość tego czasu zależy także od podejścia nauczycieli do zagadnień edukacyjnych, od ich poczucia sprawczości, odpowiedzialności czy zaangażowania. Przeprowadzając fenomenograficzne badania epistemologicznych przekonań nauczycieli, zadałam im pytania nie tylko o zagadnienia bezpośrednio związane z epistemologią, ale także o to, jak postrzegali swoją rolę, oraz jaki widzieli wpływ na proces uczenia się uczniów. Z zebranych odpowiedzi ujawniły się sylwetki nauczycieli, wśród których wyodrębniłam 8 odmiennych koncepcji ról nauczyciela, dających mi podstawę do wyłonienia 4 kategorii opisu, w których manifestowały się odmienne formy opresji. Opisane role, a raczej aktywności je tworzące, pozwalają zrozumieć kontekst opresyjności. Główne źródła potencjalnej opresyjności wydają się leżeć w odmiennych stosunkach nauczycieli do podstawowych koncepcji edukacyjnych, w tym przede wszystkim do przekazywania wiedzy i uwikłania w system, czyli poczucia wpływu systemu na wykonywanie własnej pracy.