Punkty sprzedaży alkoholu jako miejsca koncentracji przestępczości w przestrzeni miasta

Abstract

Literatura z zakresu geografii przestępczości i kryminologii środowiskowej od dziesięcioleci przedstawia dowody na to, że miejsca popełniania przestępstw są ulokowane w przestrzeni miasta zgodnie z pewnymi wzorcami, oraz na to, że różne sposoby użytkowania terenu wpływają na rozmieszczenie przestępczości. Już w najwcześniejszych analizach przestrzennego rozkładu przestępczości zwracano uwagę na jej związki z lokalizacją punktów sprzedaży alkoholu, jak również jego spożyciem i skłonnością osób będących pod jego wpływem do popełniania czynów niezgodnych z prawem i normami społecznymi. Związki takie zauważał już prawie 200 lat temu Adolphe Quetelet, a po nim oczywiście także przedstawiciele chicagowskiej szkoły ekologii społecznej. Celem prezentowanych wyników badań jest zwrócenie uwagi na rolę punktów sprzedaży alkoholu w przestrzennej dystrybucji przestępstw na obszarze osiedla Stare Bałuty w Łodzi. Do badań specjalnie wybrany został specyficzny obszar dzielnicy o „trudnej” przeszłości, stereotypowo postrzeganej jako silnie obciążona m.in. przestępczością. W przyszłości warto by skonfrontować uzyskane tutaj wyniki z obszarami miasta o innej historii i charakterystyce społecznej. W artykule udzielone zostaną odpowiedzi na pytania o strukturę przestrzenną czynów karalnych popełnionych na osiedlu oraz o strefę oddziaływania wspomnianych punktów sprzedaży na nasilenie poszczególnych kategorii przestępstw w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Niniejszy artykuł rozszerza literaturę polską na temat dystrybucji przestępstw w przestrzeni osiedla, analizując niedostatecznie dotąd opisany zasięg oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu. Do określenia natężenia przestępstw i wyznaczenia strefy oddziaływania polegającego na przyciąganiu niektórych kategorii przestępstw w okolice punktów sprzedaży alkoholu użyto indeksu lokalizacji przestępstw (LQC). Informacje o strukturze zarejestrowanych przestępstw i ich lokalizacji uzyskano z Komendy Wojewódzkiej Policji. Natomiast baza danych o punktach sprzedaży alkoholu powstała na podstawie inwentaryzacji terenu podmiotowego osiedla. Wstępnie wykorzystana w analizie baza danych objęła 739 przestępstw stwierdzonych i 49 punktów sprzedaży alkoholu. W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, że istnieje silne negatywne oddziaływanie punktów sprzedaży alkoholu, które przyciągają konkretne kategorie przestępstw – okazało się, że są to głównie przestępstwa kryminalne skierowane przeciwko mieniu, przeciwko życiu i zdrowiu oraz czci i nietykalności cielesnej. Strefa negatywnego oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu została ograniczona na podstawie tych badań do ok. 100 metrów. Jedynie przestępstwa o charakterze seksualnym dokonywane są poza stumetrowym sąsiedztwem miejsc dystrybucji alkoholowej. W porównaniu z wynikami przywoływanych w tym artykule prac strefa oddziaływania punktów sprzedaży alkoholu ma stosunkowo niewielki rozmiar. Okazało się również, że wbrew ustaleniom wynikającym z literatury światowej w przestrzeni Starych Bałut wyższe wartości LQC obliczono dla bezpośredniego sąsiedztwa supermarketów i sklepów ogólnospożywczych niż dla sklepów monopolowych i barów. Zalecenia i dyskusja wynikające z tych ustaleń powinny mieć wpływ na politykę zapobiegania przestępczości w zakresie lokalizacji obiektów, zarządzania nimi i zasad utrzymania ładu społeczno-przestrzennego w ich sąsiedztwie.