The Strategy of Coping with Trauma of the Turkish Type –Turning Pain İnto Honey: Sarıkamış Example

Abstract

Bireysel travmalar gibi toplumsal travmalar da beraberinde bir takım uyum sorunlarını getirebilir. Savaş, doğal afet, terör gibi travmatik nedenlerle gerçekleşen olaylar sadece bireyleri değil toplumun genelini de etkileme kapasitesine sahiptir. Türk tarihinde zaferler kadar yenilgilerin de olduğu bilinen bir gerçektir. 1915 yılında on gün süren Sarıkamış Harekâtı olumsuz hava koşulları ve çetin coğrafi şartlar nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmış çok sayıda şehit verilmiştir. Sarıkamış harekatı politik psikoloji açısından objektif bir bakış açısıyla değerlendirildiğinde seçilmiş bir travma olduğu söylenebilir. Tıpkı Balkan savaşları gibi ağır sonuçları olmuş ve toplum tarafından üzüntüyle karşılanmıştır. Ancak devam etmekte olan Kurtuluş Savaşı nedeniyle Çanakkale Zaferi halka moral ve motivasyon sağlamak adına daha fazla ön plana çıkarılırken Sarıkamış hüzün dolu hikayesiyle geri planda kalmıştır. Bütün bu olumsuz koşullara rağmen Türk milleti Sarıkamış Harekatını seçilmiş bir travma olarak değil seçilmiş bir zafer olarak anlamlandırmış, acısıyla tatlısıyla bağrına basmıştır. Bugün gelinen noktada Sarıkamış Şehitleri her yıl binlerce kişinin katılımıyla anılmakta ve buradan toplumsal kimliğin güçlendirilmesi, gençlere milli bir şuur aşılamak ve zamanında tutulamayan yas sürecini tamamlayarak vefa duygularını yaşamak ve yaşatmak amaçlanmaktadır. Tarihsel verilerin psiko-sosyal açıdan değerlendirilmesi ve analiz edilmesi yöntemini benimseyen bu araştırma Sarıkamış Harekâtının ya da Sarıkamış Destanının politik psikoloji yönüyle değerlendirilmesine katkı sunmayı amaçlaması bakımından ilk olma özelliğine sahiptir. Araştırmada toplumsal travmayla baş etmede Sarıkamış örneğinden yola çıkarak üç ana sonuca ulaşılmıştır. Bunlardan ilki mekânın ve sembollerin travmayla baş etmedeki rolü, ikincisi vatan sevgisi ve şehitlik gibi değerlerin ve maneviyatın baş etmede rolü, son olarak ise baş etme sürecinde kimlik inşasının rolü şeklinde sıralanabilir.