KUR’AN’DA HATIRLATMA UNSURLARI OLARAK MEKÂN, ZAMAN VE OLAYLAR

Abstract

Toplumsal hafıza, toplumun geçmişinde yaşanan olayları bilmesi ve o olayları hatırlaması şeklinde tanımlanabilir. Toplumsal hafıza toplumu yakından ilgilendirdiği için sosyoloji ilminin araştırma konularından birisi olmuştur. Allah, tarih boyunca toplumları dinine çağırmak için peygamberler göndermiştir. Kur’ân-ı Kerim’de de farklı milletlere gönderilen peygamberi ve onların kavimlerini anlatan pek çok kıssa bulunmaktadır. Kur’ân’ı Kerim’de anlatılan bu kıssalar bir hatırlatma yapmaktadır. Bu çevrede çalışmanın amacı toplumsal hafızayı bilimsel kaynaklar bağlamında ele alıp Kur’ân’daki hatırlatma unsurlarını a) ritüeller, b) mekânlar ve c) önemli olaylar ve tarih başlıkları altında incelemektir. Bu bağlamda çalışmanın konusu toplumsal hafızada hatırlatmanın Kur’ânî boyutlarını bilimsel açıdan tahlil etmektir. Çalışmada nitel yöntemin tarihi dokümantasyon tekniği kullanılmıştır. Sonuç olarak, Kur’ân’da geçen kıssalar, kıssalardaki mekanlar ve olaylar, günümüzde de yaptığımız ibadetleri yakından ilgilendirir. Kur’ân bir hafıza zinciri oluşturarak topluma bu olayları hatırlatır. Kur’ân kimi zaman ibret alınması için geçmiş ümmetlerden bahsedilmiş, kimi zaman bir mekânın kutsallığını göstermek için orada yaşanan olayları aktarmış, kimi zaman ise yaptığımız ibadetlerin aslında atalarımıza dayandığını bize göstemiştir. Kur’ân’da geçen hatırlatma unsurları sosyolojik olarak ele alınarak, toplum üzerinde önemli etkileri olduğu görülmektedir.