Farklılığı Bedenselleştirmek: Sakatlık Deneyimleri Üzerine Fenomenolojik Bir Araştırma

Abstract

Bu çalışma, yeti yitimi yaşayan bireylerin sakatlık deneyimlerini fenomenolojik bir bakışla ortaya koymayı hedeflemektedir. Yeti yitiminin getirdiği bedensel değişimler çalışmanın ortaya koymaya çalıştığı hususların başında gelmektedir. Bu çerçevede çalışmada ortopedik ve görme engellerine sahip kişilerin sakatlığı bedenselleştirme durumları araştırılmıştır. Çalışmada ortopedik ve görme yeti yitimlerine sahip sakat kişilerin sakatlık algıları, sakatlık deneyimleri, gündelik hayat pratikleri, sakatlık algısının biçimleri, sakatlığı bedenselleştirme durumları incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen kullanılmıştır. Saha çalışmasında ortopedik ve görme yeti yitimlerine sahip 40 katılımcıyla derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, sakatlığın farklılığın farkındalığı ile başladığı gözlemlenmiştir. Bu farkındalık kişileri sosyal yaşamdan uzaklaştırmaktadır. Bu uzaklaşma sakat bireylerin yaşam seyrini değiştirmektedir. Ancak tüm bunlara karşın sakatlığın bir süre sonra normalliğe evrildiği görülmüştür. Sakatlık, zaman içerisinde bir normalliğe evrilse de toplumda bir dışlama biçimi olarak var olmaya devam etmektedir. Bu çerçevede sakatların bedensel deneyimleri fiziki beden, yaşanan beden, yaşam dünyası ve algılanan öteki başlıkları üzerinden analiz edilmiştir. Analiz sonucunda yedi temaya ulaşılmıştır. Bunlar; farklılığın farkındalığı, yaşam dünyası ve sakatlık, stratejik davranışın bedenselleştirilmesi, sakatlık ve teknolojiyle yaşam, sakat bedende yaşam seyri, bedenin yeni normalliği ve sakatlığın sıradanlığıdır. Sonuç olarak sakatlığın bedensel bilginin yönetim stratejileriyle alakalı olduğu görülmüştür.