Pozitif Psikoterapi ve Kabul ve Kararlılık Terapisi Açısından Değerler Kavramının İncelenmesi

Abstract

Değerler, kişiyi istediği hedeflere yönlendiren, kişinin eylemlerine rehberlik eden inanç ve bilişsel yapılardır. Kişinin davranışlarına yön vermesi nedeniyle değerler kavramı başta postmodern yaklaşımlar olmak üzere psikoterapi ekollerinde son yıllarda çalışılmaya başlanmıştır. Bu sebeple bu çalışmanın temel amacı, değerler kavramının pozitif psikoterapi (PPT) ve kabul ve kararlılık terapisi (KKT) açısından nasıl ele alındığını ve psikoterapide ne şekilde kullanıldığını incelemektir. Çalışmanın genel amacı doğrultusunda, her iki yaklaşımın insan doğasına olan bakış açısı ele alınmış ve değerler bağlamında benzer ve farklı yanlarına vurgu yapılmıştır. Her iki yaklaşımda da kişinin anlamlı bir hayat yaşaması adına değer odaklı eylemleri planlamanın belirleyici bir rolü olduğu görülse de pozitif psikoterapi ve kabul ve kararlılık terapisini birbirinden ayıran bazı hususlar vardır. En temel noktalardan bir tanesi, pozitif psikoterapide danışanın iyi ve mutlu bir hayat için olumlu duyguları olumsuzlara kıyasla daha sık yaşaması vurgusudur. Kabul ve kararlılık terapisinde ise olumsuz yaşantıyla birlikte değerler doğrultusunda bir yaşamın sürdürülebileceğidir. Diğer bir nokta ise danışan değerler doğrultusunda adım atarken farklı yapıların devreye girebileceği göz önünde bulundurularak danışana ek beceriler öğretilmesidir. Pozitif psikoterapiye kıyasla kabul ve kararlılık terapisinin bu yapıları ele alması daha bütüncül bir yaklaşım olarak görülmüştür. Bu doğrultuda, ruh sağlığı uzmanlarının değerler ile çalışırken danışanın içsel deneyimlerine yönelik engellerini de açığa çıkararak incelemesi önem arz etmektedir.