Konceptualizacje pisania i tekstu pisanego w podstawach programowych języka polskiego w perspektywie lingwistyki tekstu

Abstract

W artykule podjęta została próba odtworzenia konceptów tekstu pisanego i sprawności pisania wpisanych w XXI-wieczne podstawy programowe języka polskiego, od klasy czwartej szkoły podstawowej po egzamin maturalny, w odniesieniu do dwóch lingwistycznych ujęć tekstu: statycznego i dynamicznego. Analiza miała dać odpowiedź na pytanie, co to znaczy umieć pisać w L1 w przekonaniu autorów kolejnych dokumentów, docelowo odtworzyć strukturę kompetencji tekstotwórczej jako oczekiwanego efektu procesu uczenia się. Z przeprowadzonych analiz wynika swoiste napięcie w kolejnych podstawach programowych języka polskiego między konwencjonalizacją tekstów tworzonych w szkole jako wytworów o określonych cechach a ujęciem tekstu jako formy werbalnej interakcji. Opisany w podstawach programowych wzorzec absolwenta kompetentnego w pisaniu za każdym razem zostaje tym samym inaczej sprofilowany, choć wyraźnie widoczna jest pewna wspólna podstawa w postaci umiejętności cząstkowych powtarzających się w każdym z analizowanych dokumentów programowych. W konkluzji stwierdzono, że fundamentalne znaczenie dla procesu edukacyjnego ma jednak nie wybór lingwistycznych koncepcji tekstu jako podstawy teoretycznej do opracowania programu kształcenia, ale spójność nadrzędnej koncepcji dydaktycznej, która powinna warunkować takie a nie inne ujęcie umiejętności pisania i tekstu pisanego.