Les jeux de mots, les jeux de traducteur – les dynamiques interculturelles du jeu (sur l’exemple des aphorismes de Stanisław Jerzy Lec)

Abstract

Artykuł poświęcony jest refleksji nad procesem interpretacji i tłumaczenia różnych gierjęzykowych, rozumianych jako zjawisko zarówno językowe, jak i kulturowe. Przedstawioneanalizy wybranych gier i ich tłumaczeń stanowią wprowadzenie do obszerniejszychbadań, mających przyczynić się do wypracowania nowych, bądź też usprawnienia jużstosowanych, technik tłumaczenia gier i innych zjawisk językowo-kulturowych. Analiziepoddane zostały struktury językowe gier oraz ich aspekt pragmatyczny, co pozwoliło podkreślićsemantyczną dynamikę gier językowych i szczególną rolę tłumacza w procesie ichprzekładu. Zebrany materiał został opracowany z wykorzystaniem m.in. takich narzędzibadawczych, jak analiza składnikowa, weryfikacja wewnętrznej motywacji znaczeń czypragmatyczna analiza komunikatu, skupiająca się na odmienności kontekstów kulturowych.Przedstawione analizy obejmują przykłady, w których kreatywne podejście tłumaczaprzyczyniło się do pokonania trudności przekładowych i pozwoliło zachować oryginalnyefekt semantyczny aforyzmu oraz budującej go gry. Zostały one tak dobrane, by mogłyilustrować różne stopnie tworzenia i/lub odtwarzania gier w trakcie ich tłumaczenia.Poszczególne przykłady prezentują różne typy gier, których mechanizm dotyczy strukturyformalnej, semantyki i odniesień pozatekstowych (międzyjęzykowych i kulturowych).Dzięki takiemu doborowi materiału analitycznego refleksja nad międzykulturową dynamikągier oraz analiza roli tłumacza w procesie ich przekazywania na język docelowysą kompletne i bardziej zróżnicowane.