Jakie ciało nie osiągnie królestwa Bożego?

Abstract

Celem artykułu jest porównanie egzegezy wersetu 1  Kor 15, 50 we wczesnej literaturze patrystycznej na przykładzie pism trzech autorów: Ireneusza z Lyonu – przedstawiciela tradycji azjatyckiej; Tertu­liana z Kartaginy – związanego z tradycją północnoafrykańską, zbliżoną w wielu punktach do azjatyckiej; oraz Orygenesa – wywodzącego się z tradycji aleksan­dryjskiej. Wszyscy wspomniani pisarze stosowali interpretację moral­ną zwrotu „ciało i krew” jako grzesznych uczynków, które należy porzucić, aby wejść do królestwa niebieskiego. Każdy z nich dopuszczał jednak także wyjaśnienie dosłowne tego wersetu, próbując pogodzić je z prawdą wiary o cielesnym zmartwychwstaniu. Ireneusz podkreślał, że ciało nie może zmartwychwstać i osiągnąć królestwa Bożego o własnych siłach, ale  jedynie z pomocą Ducha Świętego. Tertulian uważał, że ciało w ziemskiej pos­taci zmartwychwstanie, ale nie będzie mogło wejść do królestwa niebieskiego bez przyjęcia cech dostosowanych do nowej rzeczywistości. Najdalej posunął się Orygenes, podważając możliwość powrotu do życia ciał w ziemskim kształcie. Analiza wczesnochrześcijańskich komentarzy do Paw­łowego wersetu dowodzi, że egzegeza patrystyczna była ukierunkowana teolo­gicznie i zależała od ówczesnych sporów doktrynalnych. Daje się też zauważyć pewien pa­radoks: niekiedy w celu uzasadnienia konkretnego stanowiska filozoficzno-teolo­gicznego zwolennik literalizmu lub umiarkowanej alegorezy mógł przywiązywać większą wagę do przenośnego znaczenia tekstu natchnionego niż zdeklarowany alegorysta, który z kolei odwoływał się do daleko idącej interpretacji dosłownej.