Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde “Bir Firar” Adlı Öykünün Metindilbilimsel Sadeleştirilmesi: A2 Düzeyi

Abstract

Bu çalışma özgün bir metnin yabancı dil olarak Türkçe öğretimi temel dil seviyesine (A2) yönelik metindilbilimsel bir yaklaşımla sadeleştirilmesini amaçlamaktadır. Kapsam dâhiline alınan metin, canlı bir Türkçe kullanılarak halk dili ve folklor unsurlarına yönelik bir üslup barındırmasından dolayı “Firar” adlı öykü olarak belirlenmiştir. Araştırma sürecinde metin, genellikle cümle kısaltma, kelime ekleme, çıkarma ve değiştirme gibi “yüzeysel” yapıya sahip olan geleneksel sadeleştirme yöntemi yerine metnin küçük ölçekli yapısındaki bağlaşıklığı sağlayan “yineleme”, “eşdizimlilik”, “gönderim (artgönderim, öngönderim)”, “değiştirim”, “eksilti”, “bağlaçlar”, “koşutluk”, “örgeler ve izlek”, “sezdirimler ve çıkarsamalar”, “dilbilgisel eylem zamanları” ve metnin büyük ölçekli yapısındaki bağdaşıklığı sağlayan “metnin başlığı”, “metnin konusu”, “metnin amacı”, “metnin anahtar sözcükleri”, “olay ve durum örgüsü”, “anlatıcı ve metin kişileri”, “zaman”, “uzam (mekân)”, “kesitleme”, “anlatının oluşumu” ve “biçem” alt başlıkları ele alınarak sadeleştirilmiştir. Bu sadeleştirme aşamaları, mevcut çalışmanın Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi (YDTÖ) alanında metin sadeleştirmeye yönelik bir prosedür oluşturabilmesi açısından detaylı bir şekilde verilerek açıklanmaya çalışılmıştır. Sonuç olarak dil öğretiminde özellikle kültürel unsurların önemi gözetilerek kullanılabilecek özgün bir metnin hem yabancı dil öğretimi dil düzeylerine uygun hem metindilbilim parametrelerine dayalı şekilde belli bir sistematik dâhilinde A2 dil düzeyine yönelik sadeleştirilmesi gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın, özellikle YDTÖ alanına yönelik sadeleştirmelerde izlenebilecek bir prosedür oluşturması açısından da önem arz ettiği söylenebilir.