Yarasa kaynaklı zoonotik viruslar

Abstract

Yarasalar böcek popülasyonlarının dengelenmesi, bitkilerin tozlaşması ve tohumların yayılması gibi önemli ekolojik katkıları bulunan, çok farklı habitatlarda yaşayabilen ve rodentlerden sonra Memeliler sınıfının en fazla çeşitlilik gösteren takımıdır. Yarasalar vücut büyüklüklerine oranla oldukça uzun yaşamaları, uzak mesafelere uçabilme ve göç etme yetenekleri, tüneme, sosyal organizasyon, hibernasyon, termoregülasyon, ekolokasyon, torpor ve kuvvetli bağışıklık sistemi mekanizmaları sonucu zoonotik viral hastalıklar da dahil olmak üzere pek çok mikroorganizma için rezervuar konaktır. Virusların pek çoğunun doğal yaşam döngüsünde yer alan ve bünyelerinde zengin bir virus çeşitliliğine sahip olan yarasalardan insanlara virusların bulaşması, doğrudan veya yabani ve çiftlik hayvanları ara konaklığıyla olmaktadır. Yarasaların eskiden beri Rhabdoviridae ailesinden Kuduz lyssavirusu ve diğer kuduz-ilişkili lyssavirusları taşıdıkları bilgisine ek olarak, Coronaviridae ailesinden SARS-CoV ve MERS-CoV, Filoviridae ailesinden Ebola ve Marburg viruslar ile Paramyxoviridae ailesinden Nipah ve Hendra viruslar gibi önemli viral zoonoz etkenlerin de doğal taşıyıcıları oldukları tespit edilmiştir. Bu derlemede yarasaların diğer hayvan türleri ile karşılaştırıldığında tür başına daha yüksek oranda zoonotik virusları taşımalarına katkıda bulunan çeşitli faktörler ve önemli bazı yarasa kaynaklı zoonotik viral hastalıklar hakkında genel bilgi verilmesi amaçlanmıştır.