Türkiye'de Boşanma Olgusunun Bekâr Danışmanlığı Teorisi Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Derleme niteliğindeki bu araştırmada, boşanma olgusu Bekâr Danışmanlığı Teorisi (BDT) açısından değerlendirildi. Boşanma; yasal olarak başlayan evlilik hayatının, yine yasal olarak sona ermesidir. Literatür incelendiğinde, boşanma olgusunun sorun ile sorun çözme yöntemi olduğu anlaşılmaktadır. Bir başka deyişle; evlilik hayatına ilişkin sorunlardan kurtulurken boşanma sürecine ve boşandıktan sonra bekâr hayatına ilişkin yeni sorunları göze alma zorunluluğu doğmaktadır. Boşanma olgusu; boşanma sürecinin uzun ve stresli gerçekleşmesi, yaşamda büyük değişime yol açması ve tüm yaşananların bıraktığı olumsuz izlerin hayat boyu devam etmesi gibi nedenler ile kronik ve travmatik stres kaynağıdır. Uzun süreli ve yoğun yaşanan stres; insan sağlığını, gelişimi ve uyumunu olumsuz etkiler. Boşanma, Türkiye dışındaki ülkelerde geliştirilmiş boşanmaya uyum modellerine göre de sıkıntı verici bir yaşantıdır. Evlilik ve boşanma süreçlerinin kronik ve travmatik stres altında geçmesi, Travma Sonrası Stres Bozukluğuna (TSSB) neden olabilir. TSSB tedavi edilmez ise, hayatın geriye kalanını da olumsuz etkileyebilir. Bu durumda, uygun koşullar gerçekleşmediğinde hiç evlenmeden bekâr kalmak, en doğru karar olabilir. Öte taraftan, sağlıksız evlilik hayatını sürdürmek yerine boşanmak doğru bir karar ve çözüm yoludur. Evlenme ve boşanma olguları, bir ülkenin gelişmişlik düzeyi, kültürü gibi önemli faktörlerden etkilenir. Bir toplumda evlenme ne kadar çok ihtiyaç haline gelirse, boşanma da o düzeyde olumsuz yorumlanır. Ülkenin kültürü ve gelişmişliğinde önemli rol oynayan yasalar ve politikalar, evliliğin sunduğu bazı imkânları bekârken de elde etmeye olanak verebilir. İnsanlar, aile ve toplum baskısından kurtulmak için istemediği evliliği yapmamalıdır. Ancak Türkiye’de bekâr hayatının kalitesi, son derece düşüktür. Türkiye’de boşanma sayıları ve hızındaki sürekli yükseliş, evlilik ve aile hayatında da ciddi sorunlar olduğunu göstermektedir. Türkiye’de evlilik, aile ve bekâr hayatında yaşanan ciddi sorunlar, Türk toplumunun sıkıntılı olduğuna işaret etmektedir. Hem bekâr hem de evlilik ve aile hayatının kalitesini ve sağlığını yükseltmek için bilimsel ve iyi niyet ile tasarlanmış yöntemlere ihtiyaç vardır. Bekâr Danışmanlığı (BD) böyle bir yöntemdir. BD, Bekâr Danışmanlığı Teorisine (BDT) dayalı olup bireyi hem bekâr hem de evlilik ve aile hayatına hazırlayan kapsamlı bir psikolojik danışmanlıktır. BDT’nde bekârlık terimi ile hiç evlenmemiş, boşanmış ve dul olmak kastedilmektedir. Dolayısı ile boşanma, BDT’nin temel bir konusu, boşanmış bireyler de onun hedef kitlesidir. Derleme niteliğindeki bu araştırmada, boşanma olgusu BDT’nin amaçları, doğası, işlevleri, hedef kitlesi, gerekçeleri ve Özerk-İlişkisel Bekâr Danışmanlığı Modeli açılarından değerlendirilmiştir. Değerlendirmeyi desteklemek amacı ile boşanma konusunda Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2001-2022 yılları arasına ait verileri ve çoğunluğu 2022 yılında yayımlanmış bilimsel araştırmalar incelenmiştir. TÜİK’na göre; Türkiye’de boşanma sayıları ve kaba boşanma hızı devamlı olarak yükselmektedir. Boşanmaların %50’den fazlası, evliliğin ilk on yılı içinde gerçekleşmektedir. Bu da çocuk gelişimini olumsuz etkileyen önemli bir faktördür. Boşanma oranları; Türkiye’nin turizmin yoğun olduğu batı ve kıyı bölgelerinde yüksek, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde düşüktür. Doğu bölgelerinde boşanma oranlarının düşük olması, yaygın aile modelinin sağlıklı oluşunun göstergesi değildir. Bu düşük seviye; Siyasal İslam ve erkek odaklı kültürden, aile ve toplum baskısından kaynaklanıyor olabilir. Türkiye’de yapılan bilimsel araştırmalara göre; boşanma sürecinde ve boşandıktan sonra yaşanan çok sayıda ve ciddi sorunlar, boşanan bireyleri ve çocuklarını olumsuz etkilemektedir. Araştırmalar; Türkiye’de evlenme ve boşanma olgularında yaşanan sorunlarda yasaları, bilimi ve kamu yararını yeterince esas almayan politikaların önemli rol oynadığını göstermektedir. Gerek TÜİK, gerekse bilimsel araştırma bulguları, Türkiye’de Bekâr Danışmanlığının (BD) gerekliliğine işaret etmektedir. BD, bireyi kaliteli bekâr hayatına ve sağlıklı evlilik ve aile hayatına hazırlayan bilimsel psikolojik danışmanlıktır. BD’nın dayandığı BDT, boşanma olgusunu sistemli olarak açıklayabilen kapsamlı bir teoridir. Türkiye’de boşanma olgusu, ciddi bir toplumsal sorun olup ülkenin çağın gerekleri ölçüsünde gelişimini, refahını ve esenliğini olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle; boşanma, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni (TCD) yönetenlerin önemli bir çalışma konusudur. BDT’nin bekâr topluma profesyonel hizmet amacı ile bilimsel olarak gelişebilmesi için TCD üst düzey yöneticilerinin desteğine ihtiyaç duyulmaktadır.