İYİ YÖNETİŞİMİN SEÇİLMİŞ SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: ORTA ASYA TÜRK CUMHURİYETLERİ VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Abstract

Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye’de iyi yönetişim göstergelerinin ekonomik ve sosyal göstergeler üzerinde etkili olup olmadığını tespit etmek bu araştırmanın problemini oluşturmaktadır. Belirtilen araştırma problemi ekseninde yapılan bu çalışmada, 2004-2020 dönemi için Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye’de iyi yönetişim göstergelerinin ekonomik ve sosyal etkileri, Banerjee ve Carrion-i-Silvestre (2017) eşbütünleşme testi ve panel AMG tahmin yöntemiyle incelenmiştir. Eşbütünleşme analiz sonuçlarına göre modellerde yer alan seriler arasında eşbütünleşme ilişkisi bulunmuştur. Panel AMG tahmin yöntemiyle yapılan eşbütünleşme katsayı tahmin sonuçlarına göre katılım ve hesap verebilirliğin Azerbaycan’da, hükumetin etkinliği ve düzenlemelerin kalitesi göstergelerinin ise Özbekistan’da doğrudan yabancı yatırım girişini pozitif etkilediği görülmüştür. İncelenen ülkelerde politik istikrarın Azerbaycan’da, hükumetlerin etkinliğinin Türkmenistan’da ve iyi yönetişim göstergelerinin tamamının Özbekistan’da insani gelişmişlik seviyesini olumlu etkileyen faktörler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Panelin geneli için elde edilen sonuçlara göre hesap verebilirlik ve hukukun üstünlüğü göstergelerinin, insani gelişmişlik endeksi ile negatif yönlü bir ilişki içerisinde oldukları tespit edilmiştir. Azerbaycan’da hesap verebilirlik ve politik istikrar, Tacikistan’da hükümetlerin etkinliği ve düzenlemelerin kalitesi ve Kırgızistan’da ise tüm iyi yönetişim göstergeleri, kişi başı milli gelir düzeyini pozitif etkileyen faktörler olmuştur. İyi yönetişim ile ekonomik ve sosyal göstergeler arasındaki ilişkinin incelenen ülkeler arasında farklılık göstermesi, politik ve kurumsal faktörlerin önemini yansıtmaktadır.