Okul yöneticilerinin yöneticilik algısı: Metafor analizi çalışması

Abstract

Bu araştırmada amaç, okul yöneticilerinin “yöneticilik” kavramına ilişkin algılarını metaforlar aracılığı ile ortaya çıkarmaktır. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden olgubilim (fenomenoloji) desenine göre kurgulanmıştır. Araştırmanın örneklemini, İstanbul ilinde devlet okullarında görev yapan 53 okul yöneticisi (müdür ve müdür yardımcısı) oluşturmuştur. Araştırmada veriler, katılımcı okul yöneticilerinin “Yöneticilik ….. benzer; çünkü, … ” veya “Yöneticilik …. gibidir; çünkü, …….” cümlesini tamamlamasıyla elde edilmiştir. Katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek üzere formda farklı bir bölüme yer verilmiştir. Verilerin analiz edilmesinde ve yorumlanmasında, içerik analizinden yararlanılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen veriler incelenerek katılımcı okul yöneticilerinin “yöneticilik” kavramına yönelik geçerli 38 metafor ürettikleri belirlenmiştir. Bu metaforlardan en dikkat çekenleri “lider”, “orkestra şefi”, ”cambaz”, “ateşten gömlek giymek” ve “çoban” olmuştur. Çalışmada okul yöneticilerinin “yöneticilik” kavramına yönelik oluşturdukları metaforların, 28’i olumlu ve 10’u olumsuz olmak üzere sıklıkla olumlu metaforlar olduğu belirlenmiştir. Katılımcı okul yöneticilerinin ürettikleri metaforlar ortak özellikleri bakımından irdelenerek “iş yükü yönüyle yöneticilik”, “liderlik yönüyle yöneticilik”, “risk yönüyle yöneticilik”, “sanat yönüyle yöneticilik”, “insanî yönüyle yöneticilik” ve “ailevî yönüyle yöneticilik” olmak üzere 6 farklı kavramsal kategori altında toplanmıştır. Araştırmada okul yöneticilerinin “Yöneticilik” kavramına ilişkin ürettikleri metaforların liderlik, yöneticiliğin riskleri ve iş yükü üzerinde yoğunlaştığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları, okul yöneticilerinin okulu oluşturan sosyal unsurlarla ilişkileri ve sosyal ihtiyaçları çerçevesinde tartışılmış, uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuştur.