Perspektywy rozwoju odpowiedzialności cywilnej – zagadnienia wybrane odpowiedzialności za inteligentne roboty

Abstract

Przedmiotem opracowania są perspektywy rozwoju odpowiedzialności cywilnej w związku z rozwojem zastosowań robotyki w biomedycynie. Jednym z najbardziej znanych przykładów jej zastosowania w biomedycynie jest masowo wprowadzany do obrotu po 2000 roku, w tym w Polsce robot Leonardo da Vinci. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy przepisy o odpowiedzialności cywilnej wciąż stanowią adekwatną płaszczyznę oceny szkód wyrządzonych przez roboty bazujące na sztucznej inteligencji i czy potrzebna jest reforma przepisów o odpowiedzialności cywilnej. Zachętą do takiego ujęcia tematu jest Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 16 lutego 2017 r. zawierająca zalecenia dla Komisji w sprawie przepisów prawa cywilnego dotyczących robotyki oraz Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z 24 kwietnia 2018 r. Sztuczna inteligencja dla Europy, w którym wskazano m.in. na celowość opracowania wytycznych w sprawie stosowania dyrektywy o produkcie niebezpiecznym w świetle postępu technologicznego. W artykule broniony jest pogląd, iż celowościowa interpretacja przepisów dyrektywy Rady 85/37 z 25 lipca 1985 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących odpowiedzialności za produkty wadliwe, umożliwia skuteczną ochronę poszkodowanych przez przypisanie odpowiedzialności producentowi za szkodę wyrządzoną przez wprowadzone do obrotu i normalnie użytkowanie inteligentnego robota, nawet jeśli przyczyną szkody może być ryzyko wynikające z jego autonomiczności, tkwiące niejako w nim samym. Wniosek ten uzasadnia analiza dotychczasowego teleologicznie zorientowanego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości, adaptującego przepisy dyrektywy do jej celów. Inne analizowane w artykule podstawy odpowiedzialności cywilnej nie wydają się z reguły wystarczające do przypisania odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez inteligentnego robota w stosunkach medycznych. Lekarz jako podmiot wyłącznie upoważniony i odpowiedzialny za udzielanie świadczeń zdrowotnych, ponosić może odpowiedzialność za nieprawidłowe posługiwanie się robotem, ale nie jest to odpowiedzialność za skutek wynikający z niebezpiecznych, lecz autonomicznych czynności robota, na które lekarz nie ma wpływu.