The Modernization of Anatolian Cities in Nahit Sırrı Örik’s Travel Articles

Abstract

Nahit Sırrı Örik, Cumhuriyet döneminin hikâye, roman, deneme, gezi yazısı gibi farklı nesir türlerinde eser vermiş; ancak edebî seçimlerinden kaynaklı olarak devrinde ve edebiyat tarihi içerisinde uzun yıllar boyunca unutulmuş bir yazardır. Bu unutuşta memleket için edebiyatın yapıldığı devrede, geçmişten kalan dil ve konuları tercih etmesi etkili olarak görülmüştür. Ankara/Anadolu edebiyatına karşılık İstanbul edebiyatını seçtiği düşünüldüğü için unutulmasına rağmen Nahit Sırrı gezi yazılarında uzun zaman gezdiği, yaşadığı Avrupa kentlerini değil, romanlarında da kimi zaman mekân olarak kullandığı Anadolu kentlerini anlatmıştır. Seyahat edebiyatı yazıldığı devrenin siyasi bakış açısıyla yakın temaslar içerisindedir. Gezi yazılarının yazılması veya yazılamaması, gezmek ve yazmak için seçilen yerler, bu mekânlarda dikkat edilen hususlar gibi birçok unsur siyasi konjonktürün etkisindedir. Nahit Sırrı’nın gezi yazıları Erken Cumhuriyet adı verilen devrede kaleme alınmış olması ve Cumhuriyet’in ideolojisinden izler taşıması bakımından önemlidir. Cumhuriyet, ideolojisini ve varlığını mekân üzerinden kurgularken Ankara başta olmak üzere şehirlerin modernleşmesi için demiryolları, sanayi, mimari, turizm gibi çeşitli göstergelerin üzerinde durmuştur. Bu yazıda sözü edilen bağlam etrafında Nahit Sırrı’nın yazıları değerlendirilerek Cumhuriyet’in şehirlere yaklaşımı devrin içinden bir bakışla ortaya konarak hem devrin edebiyatı şekillendirmesi hem edebiyatın devre etkileri bir arada değerlendirilmeye çalışılacaktır.