Spory sądowe dotyczące zmian przeznaczenia gruntów rolnych jako wyzwanie planowania przestrzennego na obszarach wiejskich w Polsce

Abstract

Celem artykułu było określenie, w jaki sposób orzeczenia sądowe dotyczące zmiany przeznaczenia gruntów rolnych wpływały na polski system planowania przestrzennego w latach 2014–2023. W związku z realizacją tego celu przeanalizowano bazę danych orzeczeń ze strony Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). Jest to zbiór wszystkich opublikowanych orzeczeń NSA oraz wojewódzkich sądów administracyjnych. W bazie wyszukano orzeczenia wydane w latach 2014–2023, w których (uwzględniając zarówno sentencję wyroku, jak i uzasadnienie) pojawia się wyrażenie „zmiana przeznaczenia gruntów rolnych” (z odmianą słów). Wyodrębniono 5324 orzeczenia, z których po całościowej analizie wydzielono 142 orzeczenia dotyczące bezpośrednio konfliktów przestrzennych związanych ze zmianą przeznaczenia gruntów rolnych. Z przeprowadzonych przez autorów badań wynika, że większość orzeczeń potwierdza brak możliwości zmiany przeznaczenia gruntu rolnego. Większość skarżących to podmioty prywatne, niemniej występuje znaczna grupa skarżących podmiotów publicznych. Istotna część skarg dotyczy planów miejscowych i decyzji o warunkach zabudowy.