Abstract
Amaç: Çocukluktaki iyi sağlık algısının erişkinlik dönemi dahil sürdürülmesine etki eden dolaylı ve dolaysız risk faktörlerini incelemektir. Yaşam seyri epidemiyolojisi teorik arka plan sağlamıştır. Buna göre sağlık, doğumla başlayıp çocukluk ve yetişkinliğin tümü boyunca tecrübe edilen sosyal ve biyolojik süreçlerden bir bütün olarak etkilenmektedir.
Yöntem: Nicel veri kaynağı olarak Avrupa Sağlık, Yaşlanma ve Emeklilik Araştırması (Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe, SHARE) kullanılmıştır (n=15128). Retrospektif veri sayesinde: 1) 0-15 yaş dönemi için iyi olarak algılanan sağlığın 50+ erişkinlik döneminde algılanan sağlığa kadar nasıl dönüştüğünün (iyi kalma ya da kötüye dönme) incelenmesi, 2) Sağlığa etki etmesi beklenen risk faktörlerinin güncel durumla sınırlı olmadan yaşam seyrinin tümü boyunca (yaşamın herhangi bir döneminde sigara kullanmış olma gibi) değerlendirilmesi mümkün olmuştur. Tanımlayıcı analizlerin ardından hiyerarşik ikili lojistik regresyon analizi yürütülmüştür. Çoklu ortak doğrusallık varsayımı ihlal edilmemiştir. Hosmer ve Lemeshow uyum iyiliği testi, modeli desteklemektedir.
Bulgular: Post-sosyalist refah modeline kıyasla diğer üç refah modelinde (sosyal-demokrat, muhafazakâr-korporatist ve Akdeniz) yaşayan kişilerin 0-15 yaş iyi sağlık algısını 50+ dönem dahil sürdürmesi 2 kat fazladır. Düşük eğitim seviyesinin, hayatının herhangi bir döneminde ekonomik zorluk yaşamış olmanın, olumsuz çalışma koşullarının, fiziksel hareketsizlik ile preobez/obez olmanın ve göçmen olmanın iyi sağlık algısının sürdürülmesini olumsuz etkilediği görülmüştür. Sigara kullanma ve cinsiyet ise istatistiksel olarak anlamsız etkenler olmuştur.
Sonuç: Çocukluktaki iyi sağlık algısının yaşam seyri boyunca sürdürülmesi bireysel tercihler ve yaşam tarzı ile ilgili olduğu gibi, sosyal faktörlerden de etkilenmektedir. Nüfusun tümü eşit şartlarda yaşamadığı için iyi sağlığın sürdürülmesi, dezavantajlı gruplar için daha zordur
Publisher
Turkish Journal of Public Health
Reference46 articles.
1. Köksal S. Epidemiyolojik Araştırma Yöntemleri Tanım, Sınıflama. Halk Sağlığı Ders Kitabı içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi; 2008. s. 59-62.
2. Berkman LF, Kawachi I. A historical framework for social epidemiology. In Berkman LF, Kawachi I, Glymour MM, editors. Social Epidemiology. New York: Oxford University Press; 2014. p. 1-16.
3. Pearce N. Traditional Epidemiology, Modern Epidemiology, and Public Health. American Journal of Public Health 1996; 86(5): 678-683.
4. Kuh D, Hardy R. A life course approach to women’s health: does the past predict the present? In Kuh D, Hardy R, editors. A Life Course Approach to Women’s Health. New York: Oxford University Press; 2002. p. 3-22
5. Millard AV. A causal model of high rates of child mortality. Soc. Sci. Med 1994; 38(2): 253-268.