ULUSAL BASINDA BİLİM KADINLARI: TOPLUMSAL CİNSİYET PERSPEKTİFİNDEN BİLİM HABERLERİNE YÖNELİK BİR İÇERİK ANALİZİ

Abstract

Bilim dünyasında toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak üzere hayata geçirilen politikalara rağmen pek çok ülkede kadınlar bilimin çeşitli alanlarında yetersiz temsil edilmektedir. Kadınların bu dezavantajlı durumlarının gerisinde karmaşık toplumsal, kültürel, ekonomik ve yapısal bir dizi etken bulunmakla birlikte medya bu etkenler arasında öncelikli bir yere sahiptir. Zira medya, özellikle de gerçek hayattaki rol modellerinin yokluğunda, bilime ve bilim insanlarına dair tutum ve inançların şekillenmesinde rol oynayan temel bilgi kaynaklarından biridir. Bu bağlamda medya, kadınların ve kız çocuklarının bilime yönelmelerini teşvik edebileceği gibi onları bilimsel uğraşının dışında tutmaya ya da katılımlarını sınırlandırmaya da yol açabilir. Medyanın sahip olduğu bu potansiyelden hareketle, bu çalışmada Türkiye’de bilim haberlerinde bilim kadınlarının nasıl temsil edildiği incelenmektedir. Kadınların bilim dünyasına katılım oranlarının dünyanın pek çok ülkesine kıyasla yüksek olduğu Türkiye’de yazılı basında bilim kadınlarının görünürlük düzeyleri ile görünür oldukları alanları tespit etmek bu çalışmanın temel amacıdır. Bu kapsamda çalışmanın temel sorunsalı, farklı politik yönelimlere sahip BirGün, Hürriyet ve Yeni Şafak gazetelerinde yayımlanan bilim haberlerinin bilim dünyasındaki toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikleri koruyup güçlendirmek mi, yoksa bu eşitsizliklere meydan okumak yönünde mi hareket ettiğinin belirlenmesidir. Çalışmada sözü edilen gazetelerin web sitelerinde 2019 yılının Ocak, Mayıs ve Eylül aylarında yayımlanan toplam 527 bilim haberi içerik analizi yoluyla incelenmiştir. Çalışmada gazetelerde yer alan bilim kadını oranının Türkiye’deki bilim kadını oranının oldukça altında olduğu; görünürlük düzeyleri ve bilimin farklı alanlarına katılımları konusunda farklı siyasal yönelimlere sahip gazeteler arasında küçük farklılıklar bulunmakla birlikte tümünün bilim kadınlarını yetersiz temsil ettiği sonucuna ulaşılmıştır.