Eğitim Yapıları İç Mekân Tasarımı ve Bilişsel Gelişim İlişkisi

Abstract

Okul öncesi eğitim yapıları; çocukların, zihinsel, bedensel, toplumsal ve ruhsal açıdan gelişmelerini sağlamak; bakım, barınma, sağlık ve beslenme konularında gereken tedbirleri almak ve eğitim hayatına hazırlamak için önemli kurumlardır. Çocukların araştırma, sosyalleşme, keşfetme ve hayal güçlerinin geliştirilmesinde olanak sağlaması açısından anaokulu ve kreş olarak adlandırılan bu mekânların etkisi büyüktür. Okul öncesi çocukluk dönemi; sosyal-duygusal, psiko-motor, zihinsel ve dil gelişimlerinin büyük bir kısmının tamamlandığı, karakterlerinin oluştuğu, öğrenmeye kalıcı bir şekilde başladığı ve çevreleriyle sürekli etkileşim halinde oldukları bir dönemdir. Bu sebeple çocukların her açıdan gelişimleri için onların istek ve ihtiyaçlarına hitap eden mekânların tasarlanması gerekmektedir. Mekânın fiziksel değişkenleri ile psikolojik faktörler arasındaki ilişkileri kapsayan ‘Mekânsal Algı’; renk, form, doku gibi elemanlarının fiziksel çevre değişkenlerine bağlı olarak farklı boyutsal etkiler oluşturmaya yarayan boyutsal algı; renk ve ısı arasındaki değişmez bağdan yararlanılarak tasarıma yansıyan ısısal algı; ışığın yönü ve şiddetine bağlı olarak görme üzerinde etkili olan görsel algı ve yankı ve yansıma süresine göre kullanılan malzemelerin farklı etkiler sunması işitsel algı olarak açıklanmaktadır. Buradan hareketle mekânda görsel algıyı etkileyen malzeme, renk, boyut, biçim, doku ve ışık faktörleri mekân tasarım ölçütleri olarak belirlenmiştir. Eğitim mekânları ile sürekli etkileşim halinde olan çocukların bu ölçütler doğrultusunda gelişimlerine, vücut ölçülerine ve ihtiyaçlarına uygun mekân tasarımının çocukların zihinsel ve bilişsel gelişimleri açısından önemli olduğunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu çalışmada, eğitim yapılarının iç mekân tasarımının okul öncesi çocukların bilişsel gelişimine katkılarının araştırılması ve eğitim yapılarının belirlenen mekân tasarım ölçütlerine göre projelendirilmesi problem olarak ele alınmıştır. Kuramsal araştırmalar ve doküman analizi ile literatür taraması oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda eğitim yapılarının çocukların bilişsel gelişimine destek verecek iç mekân tasarım ölçütleri doğrultusunda dikkat edilmesi gereken hususlar belirtilmiştir.