Denetim Kalitesi Çerçeveleri: Ülkelerarası Bir Karşılaştırma

Abstract

Bu çalışma hem düzenleyicilerin hem akademisyenlerin otuz yılı aşkın süredir gündeminde yer alan ve fakat tanımı ve ölçümü üzerinde bir uzlaşma sağlanamamış olan denetim kalitesi ile ilgili dünyanın çeşitli ülkelerinde geliştirilmekte olan denetim kalitesi çerçevelerini ortaya koyan genel bir bakış sunmaktadır. Türkiye’de bu konuda düzenleyici kurumlar tarafından başlatılan henüz bir girişim olmaması ve Türkçe literatürde çerçevelerin ele alınmamış olması bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Denetim kalitesi çerçevesinde yer alan denetim kalitesi göstergeleri, farklı denetim şirketleri arasında karşılaştırılabilirliği ve şeffaflığı artırabilmektedir. Bir diğer önemli potansiyel faydası ise, örneğin bir denetim şirketi seçerken yönetişimden sorumlu olanlar ve denetim komiteleri için, somut bir rekabet unsuru haline gelebilecek olmasıdır. Böylece denetim şirketleri bağımsız denetim ücreti yerine denetim kalitesi göstergeleri üzerinden rekabet avantajı sağlamayı hedefleyeceklerdir. Çerçevelerin birçoğunun kural bazlı olduğu ve hem nicel hem nitel göstergeler içerdiği söylenebilmektedir. En sık yer verilen göstergeler arasında denetim saati, eğitim saati, bağımsız denetçi devir hızı gibi nicel ve denetim kalitesinin gözden geçirilmesi gibi karma göstergeler dikkati çekmektedir. Denetim kalitesinin objektif olarak değerlendirilmesi, hangi perspektiften değerlendirildiğini anlama ihtiyacı nedeniyle daha karmaşık olduğundan, yorumlamada ortaya çıkacak farklılıkları ortadan kaldırmak önemlidir. Bu nedenle Türkiye’de farklı paydaşların üzerinde anlaşmaya varacakları bir denetim kalitesi göstergeleri seti geliştirmek için etkileşime girmesi ve iş birliği yapması gerekli görülmektedir.