Povezanost vršnjačkog nasilja, osobina ličnosti i vaspitnih stavova

Abstract

Istraživanje je sprovedeno u cilju utvrđivanja latentne strukture fenomena vršnjačkog nasilja, operacionalizovanog upitnikom PRONA, kao i utvrđivanja povezanosti dimenzija vršnjačkog nasilja sa osobinama ličnosti Ajzenkovog PEN modela, vaspitnim stavovima roditelja, uzrastom i polom. Istraživanje je sprovedeno na uzorku od 123 ispitanika, oba pola, učenika V, VI i VII razreda osnovne škole. Konstrukt vršnjačkog nasilja operacionalizovan je 42- ajtemskim upitnikom PRONA; za procenu osobina ličnosti PEN modela primenjen je 98- ajtemski upitnik Junior EPQ (JEPQ), dok su vaspitni stavovi roditelja procenjivani Upitnikom vaspitnih stavova (UVS), koji obuhvata 49 stavki. Analizom glavnih komponenti, u prostoru merenja upitnika PRONA ekstrahovane su tri glavne komponente dimenzije, koje zajedno objašnjavaju oko 31% varijanse; komponente su postavljene u Promax poziciju. Promax dimenzije su interpretirane kao rizično ponašanje, viktimizacija i psihološko nasilje. Povezanost ovih dimenzija sa osobinama ličnosti, vaspitnim stavovima, uzrastom i polom ispitana je multivarijatnom analizom kovarijanse. Faktorski skorovi na Promax dimenzijama iz prostora upitnika PRONA bili su kriterijske varijable, kategorijalni prediktor bio je pol, a skup kovarijeteta činili su uzrast i faktorski skorovi na prvim glavnim komponentama upitnika JEPQ i UVS. Sve kriterijske varijable ostvaruju značajnu povezanost sa prediktorskim skupom. Značajne parcijalne doprinose predikciji skora na dimenziji rizično ponašanje daju Psihoticizam, Neuroticizam i L skala; sa dimenzijom viktimizacija značajne parcijalne veze ostvaruju Neuroticizam, L skala i restriktivni vaspitni stavovi majke, dok su sa dimenzijom psihološko nasilje značajno povezani pol i Psihoticizam. Rezultati su generalno u skladu sa dosadašnjim nalazima o strukturi i korelatima vršnjačkog nasilja.