Türkiye'de Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Bilgi Merkezleri: Yeni Bir Fırsat Mı Yoksa Tehdit Mi?

Abstract

Ardılı olan tüm medeniyetlere ve dünyanın geri kalanına ilham veren antik uygarlıklardan itibaren, kent olgusu sosyal ve toplumsal yaşamın temel kavramlarından biri olagelmiştir. Hatta Yakın Doğu, Anadolu ve Grek medeniyetlerinde kentler uygarlığın temeli olarak kabul edilmiştir. Özellikle Endüstri Devriminin ardından yaşanan ve domino etkisi ile yaşamın tüm alanlarını etkileyen gelişmeler, kent ve insan ilişkisini daha önce deneyimlenmeyen bir noktaya taşımıştır. Geride kalan yüzyılın ikinci yarısı ile birlikte kentler karmaşık ve dinamik sistemlere dönüşmeye başlamıştır. Son elli yıldır Türkiye'nin de en önemli gündem maddelerinden biri kent ve kentlileşmedir. Farklı disiplinler tarafından farklı bakış açıları ile sürekli ele alınan, doğruları ve yanlışları ile birlikte sorgulanmaya çalışılan ve dünyada çok rastlanılmayan bir biçimde ulusal temel istihdam alanlarından biri haline gelen kent ve kentleşme serüvenimizin son baş aktörü ise kentsel dönüşümdür. Aslında kent odağında ekonomik, çevresel, toplumsal ve sosyolojik değişimin bir ifadesi olan kentsel dönüşümde olmazsa olmaz unsurlardan biri de sosyal ve kültürel donatı alanlarıdır. Oysa ülkemizin tüm bölgelerinde hemen her demografik özellikten insanın ilgisine mazhar olan kentsel dönüşümün bu yanı neredeyse hiç bilinmemekte, bilinse de dile getirilmemektedir. Bu çalışmada; en yalın Türkiye gerçeklerinden biri olan kentsel dönüşümün sosyal ve kültürel mekân olma özelliği ile bilgi merkezleri dünyası açısından ne anlama geldiği, bu bağlamda bilgi merkezleri dünyasını bekleyen olası riskler ve fırsatlar ortaya konarak, konuya ilişkin farkındalık yaratılması amaçlanmıştır. Betimleme yöntemi ile yürütülen çalışmada elde edilen bulgular günümüze kadar ülkemizde kentsel dönüşüm uygulamalarında sosyal ve kültürel donatı alanı olarak bilgi merkezlerinin hiçbir merciinin aklına gelmediğini, bu konuda bilgi merkezleri dünyasının paydaşları da dâhil bütün kurumlarda bir bilgi ve bilinç eksikliği olduğunu göstermiştir. Çalışma, yeni nesil kentleşme olarak da ifade edilebilecek kentsel dönüşümde bilgi merkezlerinin yerinin kurulmasına dikkat çektiği ve öncülük ettiği ölçüde amacına ulaşmış olacaktır.