İslam Ahlak Filozof ve Düşünürlerinde Üzüntüyle Başa Çıkma Yöntemleri

Abstract

Hüzün, dert, keder ve gamı ifade etmek üzere kullanılan üzüntü, ruhsal bir acı olarak tarif edilmektedir. Üzüntü, ruh sağlığını konu edinen İslam ahlak felsefesi içerisinde ele alınmıştır. İslam ahlak filozofları üzüntüyü, ruhsal bir hastalık ve insanın mutluğunu engelleyici bir hal olarak görmüşlerdir. Gayesi insanı mutluluğa ulaştırmak olan İslam ahlak felsefesi, insanı mutsuz eden ve ruh sağlığını bozan sorunlara çare bulmayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla ruh sağlığını korumak için üzüntüden kurtulmak gerekmektedir. Tıbbu’r-ruhânî geleneği kapsamında üzüntüden kurtulma çareleri aranmıştır. Bu çalışmada İslam ahlak felsefesinde üzüntünün sebepleri ve üzüntüden kurtuluş çareleri incelenmiştir. Üzüntüye eserlerinde doğrudan yer veren İslam ahlak filozof ve düşünürlerin görüşleri dikkat alınmış ve ortaya koydukları çözümler değerlendirilmiştir. İlk olarak sebeplerin tespitinin doğru çözümün bulunması açısından önemine binaen üzüntünün sebepleri üzerinde durulmuştur. Daha sonrasında ise Kindî ve Râzî’nin üzüntüyle mücadelede belirledikleri iki yol dikkate alınmıştır. Bunlar, üzüntü başa gelmeden alınacak tedbirler ve geldikten sonra baş etme yöntemleri şeklinde sınıflandırılmıştır. Genel olarak ortaya konulan çözümlerde bilişsel yolla bir mücadele ön görülmüştür. İnsanda farkındalık oluşturmak, aklını kullanmasını sağlamak ile sahip olmaktan çok olmaya odaklanmakla, sabır ve metanetle üzüntüyle baş edilebileceği vurgulanmıştır. İslam ahlak filozoflarının üzüntüyle baş etmeye yönelik önerilerinin yansımalarını yas, acı ve depresyona yönelik uygulanan bilişsel terapi, grupla terapi, kabul ve kararlılık terapilerinde görmek mümkündür.